آبله‌مرغان

آبله‌مرغان (chickenpox) که به آن واریسلا (varicella) هم گفته می‌شود. نوعی بیماری ویروسی و مسری شایع کودکان است که در اثر ویروس واریسلا زوستر(varicella zoster) به وجود می‌آید. 

ویروس واریسلا زوستر از طریق قطرات موجود در سرفه و عطسه فرد مبتلا، به وسیله هوا انتقال می‌یابد و همچنین ممکن است از راه تماس مستقیم با بثورات و تاول‌های پوستی منتقل شود.

علایم بیماری

معمولا علایم بیماری ۱تا ۳ هفته بعد از ورود ویروس به بدن ظاهر می‌شوند.این علایم عبارتند از:

• تب خفیف
• سردرد با علایم شبیه آنفلوآنزا
• بثورات جلدی که به شکل دسته‌هایی از نقاط قرمز کوچک تظاهر می‌یابند.

این دانه‌ها خارش‌دار و پر از مایع و سپس طی ۲۴ ساعت، خشک و دلمه‌دار می‌شوند.
دانه‌ها در ابتدا در پوست تنه تظاهر می‌یابند و سپس به صورت و اندام‌ها انتشار پیدا می‌کنند.
چنانچه دانه‌های آبله مرغان در دهان ایجاد شوند باعث احساس ناراحتی در آن خواهند شد.

عامل مستعد کننده بیماری 

• ضعف سیستم ایمنی است. فرد مبتلا به آبله‌مرغان تقریبا از دو روز قبل از ظاهر شدن دانه‌های پوستی تا وقتی آخرین دانه‌ها دلمه‌دار شوند، ( یعنی ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از شروع ایجاد آنها) عفونت را به سایرین انتقال می دهد.
• افرادی که یکبار به بیماری آبله مرغان مبتلا شده‌اند نسبت به آن ایمنی پیدا می‌کنند و برای بار دوم دچار آن نخواهند شد. ولی ویروس عامل بیماری به شکل نهفته در سلول‌های عصبی باقی می‌ماند و ممکن است در سنین بالاتر دوباره فعال شود و بیماری زونا را ایجاد کند.
• اشخاصی که مبتلا به آبله مرغان نشده‌اند می توانند عامل بیماری را از فرد مبتلا به بیماری زونا، آن هم فقط از طریق تماس مستقیم با بثورات بیماری زونا و نه از طریق سرفه و عطسه اکتساب نمایند و دچار آبله مرغان شوند.
  امکان بروز زونا بدون ابتلای قبلی به آبله مرغان وجود ندارد و در صورتی که فرد، حتی در زمان خیلی دور مبتلا به آبله مرغان بسیار خفیف شده باشد ممکن است سال‌ها بعد دچار زونا شود.

نکته

ابتلا به آبله مرغان در دوران بارداری (و به ویژه در نیمه دوم آن) می‌تواند برای جنین خطرناک باشد.

چگونه می‌توان به بهبود کودک مبتلا به آبله مرغان خفیف کمک کرد؟

• با فراهم آوردن امکان استراحت کودک
• با مرطوب کردن بدن کودک به وسیله‌ی پارچه خیس شده با آب سرد 
• با دادن مقدار زیادی مایعات سرد به منظور پیشگیری از کم آبی بدن. اغلب، کودک احساس تشنگی نمی‌کند و کم آبی بدن، به ویژه در نوزادان خطرناک است.
  دادن قطعات کوچک یخ، به خصوص در صورت وجود تهوع بسیار مفید است.
• با آزاد گذاشتن کودک در انتخاب پوشش کمتر یا بیشتر ( زیرا تب کودک شدت و ضعف پیدا می‌کند) 
• با دادن غذای مورد علاقه کودک به او و خودداری از خوراندن اجباری غذا
• با خودداری از دادن غذاهای حاوی قند زیاد (زیرا قند زیاد سرعت واکنشهای ایمنی بدن را کاهش می‌دهد)
• با دادن شربت استامینوفن در کودکان بالای سه سال برای تسکین تب، (دادن آسپیرین به کودکان زیر ۱۲ سال به دلیل احتمال بروز سندرم ری ممنوع است)
• با قرار دادن کودک در وان آب گرم حاوی یک مشت جوش شیرین یا دو فنجان بلغور جو
• با مالیدن لوسیون کالامین به بثورات آبله مرغان به منظور تسکین خارش. به جای لوسیون مزبور می‌توان از ژل علف مرغ و یا خمیر تهیه شده از پودر چوب درخت نارون، جوش شیرین و آب استفاده کرد.

با کوتاه نگه داشتن ناخن انگشتان کودک و جلوگیری از خاراندن دانه‌ها و تاول‌های آبله مرغان به منظور پیشگیری از بروز عفونت پوست. این کار، در نوزادان با پوشاندن دستکش انجام می شود.

درمان های مرسوم 

• آبله مرغان خفیف در کودکان سالم نیاز به درمان ندارد و معمولا طی ۱۰ تا ۱۴ روز پس از شروع بثورات برطرف می‌شود.
  ممکن است بافت جوشگاهی (اسکار) در اثر عفونت ناشی از خاراندن تاول‌ها ایجاد شود. 
• نوزادان یا افراد مبتلا به ضعف ایمنی، مانند اشخاصی که تحت شیمی درمانی قرار دارند یا HIV مثبت هستند باید به وسیله پزشک معاینه شوند و احتمالا تحت درمان با داروهای ضدویروس قرار بگیرند.
  از جمله داروهای ضدویروس مورد استفاده در بزرگسالان، آسیکلوویر (aciclovir) است که باید در مراحل اولیه بیماری تجویز شود. 
• در صورت ایجاد عفونت میکروبی ثانویه در بثورات پوستی، درمان با آنتی بیوتیک ضرورت دارد.

احتیاط

داروهای ضدویروس دارای عوارض جانبی هستند؛ در این باره با پزشک مشورت نمایید.

درمان تغذیه‌ای

ممکن است مکمل‌های ویتامین C بتوانند دستگاه ایمنی کودک مبتلا به آبله‌مرغان را تقویت کنند هرچند در این زمینه و کارآزمایی بالینی وجود ندارد.

تجویز روزانه مکمل‌های ویتامین A به مدت۱۰ روز از شروع آبله‌مرغان به بهبود بیماری کمک می‌کند.
تحقیقات نشان داده است که عفونت با ویروس آبله‌مرغان موجب کاهش ویتامین A در کودکان می‌شود.
اگر مکمل‌های ویتامین A در نخستین مرحله بیماری و به طور خیلی زودرس مصرف شوند. ممکن است دوره بیماری را کوتاه‌تر کنند و نیز از بروز عوارضی مانند ذات الریه، التهاب ملتحمه (کنژنکتیویت) و التهاب روده پیشگیری نمایند.

احتیاط

قبل از مصرف توام ویتامین C و آنتی بیوتیک، با پزشک مشورت نمایید.

پرسش و پاسخ

• بیماری آبله مرغان چه عوارضی دارد؟

شایع ترین عارضه آبله‌مرغان، ایجاد عفونت میکروبی تاول‌ها است که در اثر خاراندن بثورات روی می‌دهد.
ممکن است کاهش تعداد پلاکتهای خون که با خونریزی به داخل پوست و غشای مخاطی مشخص می‌شود. روی دهد.
پنومونی (ذات الریه) واریسلایی در کودکان ناشایع است ولی ۲۰تا۳۰ درصد بزرگسالان به آن مبتلا می‌شوند.
التهاب عضله قلب (میوکاردیت)، التهاب پرده قلب (پریکاردیت)، التهاب بخش داخلی قلب (اندوکاردیت)، التهاب کبد (هپاتیت)، التهاب کلیه (گلومرولونفریت)، التهاب مغز (آنسفالیت)، التهاب مفصلی (آرتریت) و التهاب حاد عضلات اندام‌ها گزارش شده است.
به ندرت ممکن است التهاب قرنیه (کراتیت) و التهاب ملتحمه ناشی از تاول‌های بیماری آبله مرغان ایجاد شود.
حدود ۱۰٪ از موارد (سندرم ری) به دنبال ابتلا به آبله‌مرغان روی می‌دهد.

منبع: کتاب راهنمای جامع سلامت در خانواده