بیماری
انواع اگزما و درمان آن چگونه است
ویژگی اصلی اگزما عبارت است از قرمزی، التهاب و خارش پوست که اغلب با تاول‌های کوچک و پر از مایع همراه می‌باشد.
در اگزماهایی که مدت زیادی طول کشیده‌اند، پوست آن قسمت به علت خراشیدن فرد به خاطر خارش آن، ضخیم می‌گردد.
اگزما معمولا به‌طور متناوب در سرتاسر طول عمر عود می‌کند.
انواع اگزما
چندین نوع مختلف اگزما وجود دارد. بعضی از انواع اگزما به خاطر بعضی عوامل ایجاد می‌شوند اما بعضی دیگر از آنها بدون هیچ علت شناخته‌شده‌ای بروز می‌کنند.
اگزمای آتوپیک (Atopic):
این نوع از اگزما، شایعترین نوع اگزما می‌باشد. این نوع اگزما معمولا در کودکان از هنگام شیرخوارگی شروع‌شده و ممکن است تا هنگام نوجوانی و بزرگسالی ادامه داشته باشد.
علت این نوع از اگزما هنوز مشخص نشده است اما افرادی که به‌طور ارثی مستعد ابتلا به آلرژی‌هایی مثل آسم هستند بیشتر به این نوع اگزما مبتلا می‌شوند.
درمانیت تماسی (Contact dermatitis):
تماس مستقیم با یک ماده تحریک‌کننده‌ی بروز یک واکنش آلرژی نسبت به یک ماده می‌تواند باعث این نوع از اگزما که به آن اصطلاحا درمانیت تماسی گفته می‌شود گردد.
درمانیت سبورئیک ( Seborrheic dermatitis):
این نوع از اگزما، نوزادان و بزرگسالان را گرفتار می‌سازد. علت دقیق ایجاد درمانیت سبورئیک هنوز به‌درستی مشخص نشده است، بااین‌حال این وضعیت اغلب همراه باوجود موجوداتی شبیه مخمر (قارچ) بر روی پوست می‌باشد.
اگزمای سکه‌ای (nummular):
این نوع اگزما در مردها بیشتر از زن‌ها ایجاد می‌شود. در اگزمای سکه‌ای، لکه‌هایی به شکل سکه بر روی پوست بازوها و ران پاها ایجاد می‌شوند که خارش‌دار بوده و ممکن است ترشح داشته و پوسته‌پوسته یا تاول‌دار شود. علت این نوع اگزما هنوز مشخص نشده است.
اگزمای آستئاتوتیک (Asteatotic):
این نوع اگزما در افراد سالخورده شایع‌تر بوده و به علت خشک بودن پوست در افراد مسن ایجاد می‌شود. در این نوع اگزما، پوست دچار پوسته‌پوسته شدن می‌گردد و ترک می‌خورد.
اگزمای دیس هیدروتیک (Dishidrotic):
این نوع اگزما درجاهایی که پوست ضخیم می‌باشد مثل روی انگشت‌ها، کف دست‌ها و کف پاها ایجاد می‌شود. تاول‌های متعدد و کوچکی ایجاد می‌شوند که گاهی اوقات این تاول‌ها به هم متصل شده و تاول بزرگی را تشکیل می‌دهد، که ترشح می‌کند. علت ایجاد این نوع اگزما مشخص نمی‌باشد.
نحوه‌ی درمان اگزما
سعی نمایید که پوستتان را با نرم‌کننده‌ها، مرطوب نگه‌دارید. با آب ولرم و صابون ملایم دوش بگیرید. زمان حمام کردن شما باید کوتاه باشد. کرم‌ها با پمادهای حاوی کورتون (مثل بتامتازون) باعث کاهش التهاب و خارش پوست می‌شوند. از تماس با موادی که ممکن است برای پوست تحریک‌کننده باشند پرهیز نمایید. اکثر انواع اگزماها را می‌توان با موفقیت کنترل نمود.
اگزمای آتوپیک
بثورات پوستی شدید خارش‌دار علامت اصلی اگزمای آتوپیک (Atopic) می‌باشد که معمولا در دوران شیرخوارگی کودک شروع‌شده و اغلب بعد از چند سال و در دوران کودکی از بین می‌رود. بااین‌حال عود دوباره این بثورات پوستی می‌تواند گاهی اوقات در دوران نوجوانی وبزرگسالی رخ دهد.
اگزمای آتوپیک اغلب افرادی را که در خانواده آنها سابقه بیماری آسم و یا سایر اختلالات آلرژیک مثل حساسیت فصلی وجود دارد گرفتار می‌سازد.
عود این وضعیت در دوران بزرگسالی اغلب براثر استرس‌ها، تغییر درجه حرارت محیط و یا واکنش آلرژیک نسبت به بعضی از غذاها ایجاد می‌شود. اغلب هیچ دلیل آشکاری برای بروز این اگزما وجود ندارد.
علایم اگزمای آتوپیک
بثورات پوستی معمولا به‌صورت لکه‌هایی بر روی دست و نیز در نواحی چین‌دار پوست مثل مچ دست، پشت زانوها و در سمت داخل آرنج‌ها ایجاد می‌شود. علایم اگزمای آتوپیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• قرمزی و تورم پوست.
• تاول‌های کوچک و پر از مایع.
• خارش (بخصوص در شب).
• خشکی، پوسته‌پوسته شدن و ترک خوردن پوست.
• ضخیم شدن پوست به خاطر خاراندن زیاد آن.
گاهی اوقات یک عفونت باکتریایی در قسمت‌های گرفتارشده پوست ایجاد می‌شود که باعث تورم پوست و ناراحتی می‌شود.
نحوه‌ی درمان اگزمای آتوپیک
پزشک شما احتمالاً می‌تواند با توجه به علایمی که مشاهده می‌کند تشخیص اگزمای آتوپیک را بدهد. او برایتان یک کرم حاوی کورتون (مثل بتامتازون) تجویز خواهد نمود تا باعث کاهش التهاب شود.
شما باید از کرم‌های حاوی کورتون به مقدار کمی استفاده نمایید و هنگامی‌که بثورات پوستی شروع به بهبود می‌کنند مصرف آنها را کم نمایید.
از مالیدن کرم‌های حاوی کورتون بر روی پوست صورت خودداری نمایید مگر اینکه پزشک به شما گفته باشد. استفاده از داروهای خوراکی آنتی‌هیستامین ممکن است به تسکین خارش کمک نماید.
اگر بثورات پوستی دچار عفونت شوند، تجویز داروهای خوراکی یا مالیدنی آنتی‌بیوتیک می‌تواند باعث بهبودی آن شوند.شما می‌توانید علایم اگزمای آتوپیک را با استفاده از کرم‌های نرم‌کننده و روغن‌های ویژه حمام تسکین دهید.
اگزمای آتوپیک را می‌توان کنترل نمود اما نمی‌توان معالجه قطعی برایش انجام داد و لکه‌های جدید بر روی پوست ممکن است در هرزمانی ظاهر شوند. بااین‌حال، با افزایش سن این بیماری معمولا بهبودیافته و به‌ندرت افراد سالخورده دچار این وضعیت می‌شوند.
درمانیت تماسی
همان‌گونه که از نام بیماری درمانیت تماسی (Contact dermatitis) متوجه می‌شویم، در این بیماری براثر تماس پوست با یک ماده خاص، پوست دچار التهاب می‌شود.
دو نوع درمانیت تماسی وجود دارد که عبارت‌اند از:
(۱) درمانیت تماسی براثر تماس با ماده‌ی تحریک‌کننده مثل مواد سفیدکننده و رنگبر.
(۲) درمانیت تماسی آلرژیک که فرد با ماده‌ای که به آن حساسیت دارد تماس پیدا می‌کند ایجاد می‌شود.
موادی که باعث شروع تحریک و یا ایجاد واکنش‌های آلرژیک می‌شوند عبارت‌اند از: بعضی از مواد آرایشی، فلز نیکل موجود در جواهرات، تکمه‌های لباس‌ها، گوشواره‌ها و یا بند ساعت، بعضی از مواد شیمیایی، داروهایی که در بعضی از کرم‌های پوستی وجود دارند و بعضی از گیاهان مثل گیاه پامچال.
علایم درمانیت تماسی
درمانیت تماسی معمولا فقط آن قسمتی از پوست را که به‌طور مستقیم با ماده خاص تماس داشته است را گرفتار می‌سازد. در درمانیت تماسی که براثر مواد تحریک‌کننده ایجاد می‌شود، بعد از تماس با ماده محرک، بزودی پوست دچار التهاب می‌گردد.
شدت بروز بثورات پوستی بستگی به غلظت ماده تحریک‌کننده و به مدت‌زمانی که باپوست برخورد می‌کند دارد. درمانیت تماسی آلرژیک معمولا به‌کندی در طی یک مدت‌زمان طولانی ظاهرشده و ممکن است چندین سال پوست با ماده خاصی تماس داشته باشد اما پوست دچار التهاب نشده باشد.
بااین‌حال به‌محض اینکه پوست به ماده موردنظر حساسیت پیدا کرد و به آن حساس شد، حتی مقادیر خیلی کم آن و زمان تماس کوتاه‌مدت با آن می‌تواند باعث شروع واکنش‌های آلرژیک شود و التهاب در پوست ایجاد می‌شود.
در هر دو نوع درمانیت تماسی، علایم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• قرمزی و تورم پوست.
• تاول‌های حاوی آب یا چرک که ممکن است ترشح نموده، خشک شوند و یا دلمه ببندد.
• پوسته‌پوسته شدن پوست.
• خارش دائم.
اگر علت بروز درمانیت تماسی معلوم نمی‌باشد و یا اگر التهاب پوست برای مدت‌زمانی بیشتر از معمول باقی‌مانده است، با پزشک خود در این مورد مشورت نمایید.
نحوه درمان درمانیت تماسی
پزشک از شما سؤال خواهد نمود که از چه زمانی التهاب پوست ایجادشده است و آیا شما به چیز خاصی حساسیت دارید یا خیر. محل بروز واکنش پوستی اغلب راهنمای خوبی برای پیدا کردن علت ایجاد وضعیت می‌باشد. برای مثال، بروز یک لکه التهاب پوست بر روی مچ دست ممکن است براثر آلرژی به فلز نیکل موجود در ساعت یا بند ساعت ایجادشده باشد. افرادی که در سرکار خود با مواد شیمیایی سروکار دارند اغلب دچار درمانیت تماسی در دست‌هایشان می‌شوند.
پزشک شما ممکن است برای تسکین خارش و التهاب پوست، یک کرم حاوی کورتون تجویز نماید. بااین‌حال حتی با انجام درمان نیز ممکن است بهبودی درمانیت تماسی چندهفته‌ای طول بکشد. هنگامی‌که متوجه شدید که به چه ماده‌ای حساسیت دارید باید از مواجه‌شدن با آن ماده تا آنجایی که امکان دارد پرهیز نمایید.
درمانیت سبورئیک
درمانیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis) نوعی بثورات پوستی است که معمولا در نوزادان و بزرگسالان رخ می‌دهد.
در نوزادان هم پوست سر و هم قسمت‌هایی از پوست که پوشک می‌شود ممکن است دچار این بثورات پوستی شوند.
در افراد بزرگسال این بثورات پوستی بیشتر در قسمت‌های مرکزی صورت، ابروها و پوست سر ایجاد می‌شود که اغلب به‌صورت پوسته‌پوسته شدن پوست خود را نشان می‌دهد.
درمانیت سبورئیک همچنین می‌تواند در زیر بغل، کشاله ران یا در وسط سینه بروز نماید. در مردها این وضعیت گاهی اوقات در محل‌هایی از صورت که ریش درمی‌آید ایجاد می‌شود.
علت درمانیت سبورئیک مشخص نمی‌باشد اما گاهی اوقات این وضعیت همراه با رشد بیش‌ازحد ماده‌ای شبیه مخمر که به‌طور طبیعی بر روی پوست وجود دارد می‌باشد. درمانیت سبورئیک ممکن است براثر استرس‌ها یا انواع بیماری‌ها دوباره عود نماید.
علایم درمانیت سبورئیک
علایم درمانیت سبورئیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• لکه‌های قرمز و پوسته‌پوسته از پوست ملتهب که اغلب لایه‌ای زردرنگ روی آن را پوشانده است.
• قرمز شدن و دچار سوزش شدن پلک‌ها.
• خارش گاه‌گاهی قسمت مبتلا.
بثورات پوستی ممکن است به‌طور متناوب در یک دوره چندماهه یا چندساله عود نمایند.
نحوه‌ی درمان درمانیت سبورئیک
اگر مشخص شد که رشد بیش‌ازحد یک مخمر یا قارچ باعث ایجاد این وضعیت شده است، پزشکتان ممکن است یک کرم حاوی کورتون و یا یک داروی ضد قارچ تجویز نماید.
اگر پوست سر شما دچار این مشکل شده است، پزشک ممکن است یک شامپوی ضد قارچ و یا یک شامپوی حاوی ترکیبات تار (coal tar) تجویز نماید. این درمان باعث بهبودی سریع علایم می‌شود.
منبع: کتاب راهنمای پزشکی خانواده
