تشخیص بیماری‌های روده

تشخیص بیماری‌های روده

کولونوسکوپی

کولونوسکوپی (آندوسکوپی روده بزرگ) منظم راهی برای غربالگری و تشخیص به‌موقع سرطان روده بزرگ یا کولون یا پولیپ های پیش سرطانی در سنین بالاست.

معمولا توصیه می‌شود غربالگری با کلونوسکوپی از ۵۰ سالگی شروع شود و تا ۷۵ سالگی ادامه یابد. کلونوسکوپ یک وسیله‌ای لوله‌ای دراز و انعطاف‌پذیر با قطری حدود ۱.۲۵ سانتی‌متر است که تصویری از پوشش داخلی روده بزرگ منتقل می‌کند تا پزشک ازلحاظ وجود ناهنجاری‌ها آن را بررسی کند.

کلونوسکوپ از طریق راست‌روده وارد و تا انتهای دیگر روده بزرگ پیش برده می‌شود. کلونوسکوپ قابل خم شدن است، ‌بنابراین پزشک می‌تواند آن را در طول قوس‌های روده بزرگ به جلو براند.

ممکن است حین انجام عمل از شما خواسته شود تغییر وضعیت بدهید تا درحرکت دادن کولونوسکوپ به پزشک کمک شود. کولونوسکوپ هوا را به روده بزرگ می‌دمد تا روده بزرگ باز شود و بتوان واضح‌تر درون آن را دید. حین انجام این عمل ممکن است احساس خفیف چنگه شکمی داشته باشید.

با کشیدن نفس‌های عمیق و آهسته هنگام این عمل می‌توان این مشکل را تخفیف داد. هنگامی‌که کار پزشک تمام شد، درحالی‌که پوشش درونی روده بزرگ را به‌دقت بررسی می‌کند، وسیله را به آهستگی خارج خواهد کرد. حین انجام کولونوسکوپی ممکن است ضایعات خوش‌خیمی هم کشف شوند که به علت بی علامت بودن شما تابه‌حال تشخیص داده نشده باشند. شایع‌ترین این ضایعه‌ها دیورتیکولوز و هموروئید هستند ۰

دیورتیکولوز

دیورتیکولوز اصطلاحی هست که برای وجود دیورتیکول ها در روده به کار می‌رود. دیورتیکول ها ساختارهای کیسه‌مانندی هستند که گاهی در دیواره عضلانی روده بزرگ شکل می‌گیرند و به بیرون برجسته می‌شوند.

این عارضه بسیار شایع است و بین ۴۰ تا ۶۰ درصد افراد آنها رادارند و با افزایش سن هم شیوع آن بیشتر می‌شود، به‌طوری‌که بیش از ۶۵ درصد افراد بالای ۸۰ سال به این عارضه مبتلا هستند. دیورتیکول ها معمول بیشتر در کولون سیگموئید – بخشی از روده بزرگ درست بالای راست‌روده – تشکیل می‌شوند.

دیورتیکولوز فقط هنگامی علامت‌دار می‌شود که یکی از دیورتیکول ها خونریزی کند یا عفونی شود. هنگامی‌که خونریزی در دیورتیکول رخ می‌دهد، معمولاً برای مدت کوتاهی با شدت ادامه می‌یابد، اما در اغلب موارد خونریزی به‌خودی‌خود بند می‌آید. علت خونریزی دیورتیکول دقیقا روشن نیست، فقط می‌دانیم عاملی با ایجاد جراحت یک رگ خونی در این کیسه باعث خونریزی می‌شود.

حتی اگر خونریزی به‌خودی‌خود متوقف شود، ممکن است مقدار زیادی خون از دست بدهید، بنابراین باید به پزشک مراجعه کنید.

دیورتیکولیت

دیورتیکول ها در برخی افراد عفونی می‌شوند و عارضه دیورتیکولیت ایجاد می‌کنند. دیورتیکولیت به‌اندازه دیورتیکولوز شایع نیست و میزان بروز آن پایین و بین ۴ تا ۱۵ درصد در افراد دچاردیورتیکولوز است، علت دقیق ایجاد دیورتیکولیت هنوز روشن نیست. سن بالا، چاقی، نداشتن فعالیت جسمی و میزان کم فیبرهای خوراکی در رژیم غذایی و نیز خوردن گوشت قرمز از عوامل خطرساز برای این عارضه هستند.

علائم معمول دیورتیکولیت یا عفونت دیورتیکول شامل درد در بخش پایینی شکم، اغلب در سمت چپ، به هم خوردن عادت اجابت مزاج به‌صورت اسهال یا یبوست است. اغلب افراد دچار دیورتیکولیت در بخش پایینی چپ شکم‌درد دارند، اما خونریزی ندارند.

پزشک شما احتمالاً برای یافتن نشانه‌های التهاب فعال ممکن است دستور انجام سی‌تی‌اسکن از شکم را بدهد. درمان معمول شامل تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها برای هفت‌تا ده روز است. افراد دچار عارضه شدیدتری مانند آبسه (ایجاد یک حفره چرکی) می‌شوند. تخلیه چرک ضروری است و اغلب نیاز به بستری شدن و دریافت آنتی‌بیوتیک وریدی دارد.

پیشگیری

هنوز دقیقا معلوم نیست آیا می‌توان از دیورتیکولوز یا دیورتیکولیت پیشگیری کرد یا نه؟

ورزش کردن، کنترل وزن و مصرف کمتر گوشت قرمز و استفاده بیشتر فیبرهای گیاهی ممکن است کمک‌کننده باشد. برخی از داده‌های پژوهشی نشان می‌دهند مصرف فیبر بیشتر خطر ایجاد دیورتیکول و علامت‌دار شدن آن را کاهش می‌دهد، البته اگر از قبل دیورتیکول داشته باشید.

بزرگ‌سالان نیاز به ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر خوراکی در روز دارند که از غذاهایی مانند حبوبات، غلات کامل، سبزی‌ها و میوه‌ها تامین می‌شود. مصرف مکمل فیبر هم ممکن است مفید باشد اما به‌تدریج میزان فیبر رژیم غذایی‌تان را بالا ببرید چراکه بالا بردن سریع مصرف فیبر باعث ایجاد گازهای روده‌ای و آروغ زدن می‌شود.

سوال دیگری که ممکن است مطرح شود این است که آیا خوردن مواد غذایی که هسته‌های ریز دارند خطردیورتیکولیت را افزایش می‌دهد یا نه؟

مبنای این سوال این نظریه است که تخمه‌ها، مغزها و پاپ کورن ممکن است داخل دیورتیکول ها گیر کنند و باعث التهاب و عفونت شوند و به‌این‌ترتیب خطر دیورتیکولیت را بالا ببرند اما این نظریه هیچ‌گاه ثابت نشده است. از طرف دیگر تخمه‌ها و مغزها منبع مهمی از فیبرهای خوراکی هستند.

هموروئید ها

هموروئیدها به‌رغم شهرت بدشان بالشتک‌های عروقی طبیعی هستند که در ناحیه مجرای مقعدی در چهار سانتی‌متری انتهای روده بزرگ (راست‌روده) قرار دارند و نقشی در جلوگیری از نشت مدفوع ایفا می‌کنند. این بالشتک‌ها در دو قسمت داخل و خارج مجرای مقعد قرار دارند که به آنها (هموروئید های داخلی و خارجی) می‌گویند.

هموروئید ها اندام‌های طبیعی این ناحیه هستند، اما اگر متورم و بزرگ شوند، نه‌تنها کمکی به فرد نمی‌کنند، بلکه ممکن است هم باعث نشت مدفوع و هم خونریزی و بیرون‌زدگی و درد و خارش هنگام اجابت مزاج شوند. علت این تورم و بزرگی این است که وریدها در بافت همبند جایی گیر می‌شوند. اگر این بافت ضعیف شود، هموروئید ها برجسته می‌شوند. این ضعف بافتی ممکن است درنتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و فشار ناشی از نشستن طولانی‌مدت روی توالت یا زور زدن برای اجابت مزاج باشد.

بارداری هم یک عامل شایع تورم هموروئید هاست. هنگامی‌که هموروئید ها در بخش پایینی راست‌روده (هموروئید های داخلی) متورم می‌شوند، ممکن است خونریزی کنند و شما خون قرمز روشنی را در توالت ببینید اما تنها هنگامی‌که هموروئید ها به‌قدری بزرگ شوند که به فراتر از مقعد گسترش یابند (هموروئید ها خارجی و خارش‌دار) شوند، می‌توانید توده آنها را حس کنید.

این هموروئید خارجی که اغلب افراد از آن شکایت می‌کنند، بیرون از مقعد قرار دارد. هنگامی‌که این هموروئید ها متورم می‌شوند، پوست روی آنها تحریک و تخریب می‌شود و ممکن است خارش‌دار یا دردناک شوند. گاهی لخته خون درون هموروئید تشکیل می‌شود که می‌تواند بسیار دردناک باشد.
هموروئید ها در فاصله سال‌های ۴۵ تا ۶۵ سالگی بیشترین شیوع رادارند.

درمان و پیشگیری بیماری‌های روده

هموروئید ها اغلب با گرفتن سابقه پزشکی و معاینه جسمی تشخیص داده می‌شوند.

اصولا برای برطرف کردن علائم هموروئید با توجه به نوع و تشخیص پزشک در این رشته چند روش درمانی وجود دارد.

درمان‌های خانگی و تغییرات سبک زندگی معمولا برای هموروئیدهای خفیف درجه اول و دوم خارجی موثر هستند. مصرف رژیم غذایی پر فیبر؛ یعنی میوه‌ها و سبزی‌هایی مانند کاهو، آلو، انجیر و نان سبوس‌دار برای پیشگیری از یبوست مفید است.

عادات اجابت مزاج تان را اصلاح کنید و از نشستن و زور زدن روی توالت برای دوره‌های طولانی بپرهیزید. اگر دچار یبوست باشید، استفاده از ملین‌های مانند دوکوسات یا مسهل‌های ملایم سودمند است. نشستن در لگن آب گرم می‌تواند درد و خارش را تسکین دهد.

کرم‌های ضد هموروئید که بدون نسخه قابل تهیه‌اند، حاوی آستروئید هستند که تصور می‌رود به کاهش التهاب کمک می‌کنند اما شواهد علمی درباره تأثیربخش بودن آنها وجود ندارد. درصورتی‌که درون هموروئید خارجی لخته تشکیل شود، پزشک ممکن است درمان جراحی برای برداشتن هموروئید را توصیه کند.

در موارد خونریزی‌های مکرر یا هموروئید های پیشرفته دردناک نیز ممکن است جراحی برای برداشتن هموروئید یا استفاده از شیوه‌های سرپایی مانند کوتر کردن (سوزاندن با جریان برق)، منجمد کردن و بستن هموروئید با حلقه لاستیکی توصیه شود.