سلامت
خداحافظی با نازایی
آیا مکمل ها احتمال باروری را افزایش می‌دهند؟
خداحافظی با نازایی
در دنیای رنگارنگ و پرهیاهوی امروز بیشتر افراد مجبورند مکمل‌های غذایی تجویزی پزشکشان را بخورند تا از این زندگی سرسخت کم نیاورند. جالب است بدانید یکی از علل مصرف مکمل‌ها کمک به افزایش احتمال باروری است. به طوری که اگر شرایط پیچیده زندگی ماشینی عصر حاضر را عاملی منفی برای باروری زوجین در نظر بگیریم، مکمل‌های غذایی عاملی مثبت تلقی می‌شوند و می‌توانند برگ برنده را به خانم و آقا بدهند. در ادامه ضمن توجه به نظرات دکتر محمد بقایی داروساز و رئیس انجمن داروسازان آرایشی خاورمیانه، اثرات مکمل‌ها را بر احتمال باروری زوجین بررسی می‌کنیم.
نکته:
به گفته دکتر محمد بقایی، داروسازی که تحقیق‌های مختلفی را در کارنامه خود به ثبت رسانده است مصرف مولتی ویتامین و انواع مکمل‌های غذایی باید زیر نظر پزشک باشد. در اصل مکمل‌ها، داروهایی هستند که کمبودهای ریزمغدی ها را که تغذیه نتوانسته برای بدن تامین کند به بدن می رسانند. البته همیشه رعایت یک رژیم غذایی با اصول درست، اولین شرط سلامتی و رسیدن به خواسته های طبیعی بدن است. اما در صورتی که پزشک متخصص معالج شما تشخیص دهد که در مورد ماده معدنی یا ویتامینی به خصوص با کمبود رو به رو هستید برایتان مکمل آن را تجویز می‌کند.
در اینجا به برخی از ریزمغذی‌ها که در باروری زوج‌ها نقش بسزایی دارند و ممکن است لازم باشد مکمل آنها با نظر پزشک جهت باروری بهتر و موفق‌تر مصرف شود، اشاره می‌کنیم:
بتاکاروتن
بتاکاروتن یک فیتونوترینت کلیدی در بدن است که سبب تعادل در عملکرد هورمون‌ها می‌شود. یکی از مهم‌ترین اثراتی که محققان درباره نقش این ماده در بدن کشف کرده‌اند پیشگیری از سقط زودرس است. مواد غذایی غنی از بتاکاروتن شامل هویج، طالبی، اسفناج، بروکلی و برگ چغندر است.
بروملین
بروملین نام دسته‌ای از آنزیم‌های مهم بدن ماست. این گروه از آنزیم‌ها نه‌تنها پروتئین ها را در بدن هضم و تجزیه می‌کنند، بلکه در تشکیل ساختمان تخم هم نقش دارند. بنابراین مصرف مواد غذایی و در صورت لزوم مکمل‌های حاوی این مواد بعد از شروع بارداری بسیار حیاتی است. مواد غذایی غنی از بروملین فقط شامل آناناس است. به همین دلیل است که مادرها از قدیم به دختران تازه باردار شده‌شان آناناس می‌خوراندند تا به‌اصطلاح خودشان قوت بگیرند.
کو آنزیم کیوتن
مهم‌ترین اثر این ماده کمک به حفظ سلامت قلب است که به نظر می‌رسد در آینده یکی از مهم‌ترین مواد موجود در مکمل‌های باروری باشد. تحقیقات نشان داده که این ماده احتمال باروری زنان و مردان را افزایش می‌دهد و به عبارتی کیفیت سلول‌های اسپرم و تخمک را بهبود می‌بخشد. به‌علاوه برخی دانشمندان معتقدند که کو آنزیم کیوتن اثرات سوئی که افزایش سن افراد بر تخمک یا اسپرمشان می‌گذارد را به‌طور قابل‌ملاحظه ای معکوس می‌کند. مواد غذایی غنی از کو آنزیم کیوتن شامل ماهی و گوشت و اندام‌های داخلی از قبیل دل، جگر و قلوه است.
ویتامین C
این ویتامین ایمنی بدن را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. ضمن آن‌که به جذب آهن و تولید پروژسترون هم در بدن کمک می‌کند. جالب است بدانید ویتامین C در زنانی که فاز لوتئال چرخه قاعدگی شان (که در اثر کمبود پروژسترون ایجاد می شود) مشکل دارد، سبب افزایش قدرت باروری شده و هم چنین سلامت و قدرت تحرک اسپرم را ارتقا داده است. مواد غذایی غنی از ویتامین C شامل مرکبات، انبه، گوجه فرنگی، توت فرنگی، گیلاس، سیب زمینی و نخود است.
ویتامین D
این ویتامین محلول در چربی برای تولید هورمون‌های جنسی بدن ضروری است. تحقیقات نشان داده خانم هایی که با مشکلات باروری دست و پنجه نرم می‌کنند، دچار کمبود ویتامین D هستند. برای افزایش سطح ویتامین D در بدن باید روزانه ۱۵ دقیقه در معرض آفتاب قرار بگیرید. البته یادتان باشد که از ضدآفتاب هم استفاده کنید، مصرف ضد آفتاب با دریافت نور و ساخته شدن ویتامین D در بدن منافاتی ندارد.
مواد غذایی غنی از ویتامین D شامل موارد زیر است:
- لبنیات غنی شده
- ماهی
- روغن جگر
ویتامین‌های گروه B
محققان بر این باورند که تمامی ویتامین‌های گروه B به عمل تخمک گذاری در تخمدان ها کمک می‌کنند. از طرفی ویتامین B به‌طور اختصاصی سبب افزایش سطح هورمون پروژسترون می شود. این هورمون به محض ایجاد سلول تخم برای ادامه روند بارداری ضروری است. مواد غذایی غنی از ویتامین‌های گروه B شامل موارد زیر است:
- حبوبات
- سبزیجات برگ سبز
- گوشت
- تخم مرغ
فولیک اسید
فولیک اسید که در بدن به شکل فولات وجود دارد در اصل گروهی از ویتامین های گروه B به نام B9 است که برای زنانی که در انتظار بارداری به سر می برند، حیاتی است. فولیک اسید به تشکیل ساختار عصبی جنین کمک می‌کند. تشکیل این ساختار در دو هفته ابتدایی بارداری رخ می‌دهد. بنابراین لازم است که ضمن پیروی از یک برنامه تحت نظر پزشک متخصص زنان برای بارداری در صورت نیاز از مکمل‌های فولیک اسید استفاده کنید. از طرفی فولیک اسید در بهبود کیفیت اسپرم مردان نیز نقش بسزایی دارد و در برخی تحقیقات تولید اسپرم های غیر طبیعی را کاهش داده است.
مواد غذایی غنی از فولیک اسید شامل موارد زیر است:
- حبوبات
- سبزیجات برگ سبز
- غلات کامل
آهن
از آنجا که جنین برای رشد به آهن نیاز دارد، در دوران بارداری ذخایر آهن بدن مادر رو به اتمام قرار می گیرد. بنابراین اگر قصد باردار شدن دارید ضمن مشورت با یک پزشک متخصص زنان، از سطح آهن بدن خود مطمئن شوید و در صورت لزوم به‌طور منظم از مکمل آهن استفاده کنید. تحقیقات نشان داده که کمبود آهن سبب اختلال در تخمک گذاری می شود و اگر خانمی بدون توجه به ذخایر آهن بدنش باردار شود، ممکن است کم خونی بارداری بگیرد.
مواد غذایی غنی از آهن شامل موارد زیر است:
- گوشت
- تخم مرغ
- حبوبات
- کلم براکلی
- اسفناج
- کدو و غلات کامل
اسید چرب های امگا ۳ چه بخواهید چه نخواهید باید این ماده را در رژیم غذایی خود داشته باشید. زیرا بدن آن را نمی سازد.
اسید های چرب امگا ۳
از آن جهت برای باروری اهمیت دارند که سبب آزادسازی تخمک از فولیکول های تخمدان می‌شوند. این مواد همچنین جریان خون به تخمدان ها را افزایش می دهند و سطح هورمون‌های بدن را متعادل می سازند. تحقیقات نشان داده که اسید های چرب امگا ۳ در بهبود IQ هم تاثیر دارند. بنابراین اگر پزشک متخصص از شما خواست مکمل اسید های چرب امگا ۳ مصرف کنید، توصیه او را پشت گوش نیاندازید.
مواد غذایی غنی از اسید چرب امگا ۳ شامل موارد زیر است:
- ماهی
- تخم مرغ
- آجیل و مغزها
سلنیوم
سلنیوم یکی از مواد معدنی مهمی است که باید در بدن زنان و مردان به میزان کافی وجود داشته باشد. سلنیوم در زنان سبب ساخت هورمون استروژن و در مردان باعث بهبود قدرت تحرک اسپرم می شود. همچنین سلنیوم یک ماده موثر در عمل سم زدایی است و به علاوه می تواند به بدن در مبارزه با رادیکال های آزاد کمک کند. در نظر داشته باشید که رادیکال های آزاد می‌توانند سلامت سلول تخم تشکیل شده را به خطر بیاندازند.
مواد غذایی غنی از سلنیوم شامل موارد زیر است:
- آجیل و مغزها
- ماهی
- غلات کامل
روی
- روی برای باروری مردان بسیار ضروری است. زیرا به کیفیت، سلامت و قدرت تحرک اسپرم کمک شایانی می‌کند.
- روی یا زینک در سیستم باروری زنان هم نقش موثری دارد و کیفیت تخمک را افزایش می‌دهد.
مواد غذایی غنی از روی شامل موارد زیر هستند:
- ماهی
- میگو
- تخم مرغ
- غلات کامل
- تخم کدو
مکمل‌ها برای دوران بارداری این افراد الزامی است:
- افرادی که ویتامین ها و مواد معدنی را به میزان کافی در رژیم غذایی خود ندارند.
- در بارداری‌هایی که انتظار دوقلوزایی یا چند قلوزایی را داریم.
- گیاهخواران
- افراد سیگاری
- افرادی با بیماری‌های خاص یا در مواردی که داروهای خاصی مصرف می‌شود و با جذب این مواد تداخل می‌کنند. (مانند اختلالات خونی).
اگر نیاز به ویتامین ها و مواد معدنی به علت موارد خاص مانند بیماری ها مطرح باشد، ویتامین و مواد معدنی ویژه ای توصیه می‌شود که اغلب مقدار آنها با حالت طبیعی در دوران بارداری متفاوت است.
نکته:
اغلب اوقات مصرف مکمل‌ها، حالت تهوع و استفراغ شدید را به همراه دارند. (اگر این حالت شدید باشد، مانع جذب این مواد غذایی می‌شود).
دکتر محمد بقایی، داروساز
منبع: فصلنامه تخصصی پزشکی و سلامت پیام حکیمان
