خونریزی های گوارشی

خونریزی های گوارشی به علل زیر بروز می کند:

۱‌- خونریزی از مری: در اثر التهاب مری (ازوفاژیت)، واریس مری (بزرگ شدگی و اتساع سیاهرگهای مری)، پاره شدن لایه مفروش کننده مری، سرطان مری و بیماری کبدی
۲- زخم معده، التهاب معده (گاستریت)  و سرطان معده
٣- زخم اثنی عشر، التهاب روده باریک (بیماری روده تحریک پذیر)، سرطان روده باریک
۴. اختلالات روده بزرگ و راست روده (رکتوم) شامل همورویید (بواسیر) و عفونتها، التهاب (کولیت زخمی)، پولیپ های کولون ورکتوم، سرطان کولون ورکتوم، و بیماری دیورتیکولر

خونریزی های گوارشی چگونه تشخیص داده می شوند؟

تشخیص ظاهری این خونریزی ها، با استفاده از علایم خونریزی صورت می گیرد. چنان چه محل خونریزی، رکتوم (راست روده) یا قسمت تحتانی کولون (روده بزرگ) باشد، خون روشن؛ مدفوع را می پوشاند یا به شکل مخلوط با آن خارج می شود.
در خونریزی قسمت های بالاتر کولون یا انتهای روده باریک، خون مخلوط با مدفوع، تیره تر است.
خونریزی مری، معده، با اثنی عشر معمولا با مدفوع سیاه رنگ همراه است.
محتویات استفراغ، ممکن است بر حسب محل، قرمز روشن یا به شکل دانه های قهوه باشد.
درخونریزی مخفی در مدفوع ، ممکن است تغییر رنگ مدفوع دیده نشود و وجود خون به وسیله میکروسکوپ به اثبات برسد.

تشخیص قطعی خونریزی دستگاه گوارش و محل آن

 پس از تهیه شرح حال و معاینه بیمار، برحسب لزوم ازآندوسکوپی فوقانی (مشاهده مری ، معده و اثنی عشر) یا آندوسکوپی تحتانی (شامل کولونوسکوپی سیگموییدوسکوپی) و نمونه برداری (بیوپسی) استفاده می‌شود.
با آندوسکوپ می توان نقاط خونریزی دهنده را با استفاده از کوتر (دستگاه الکتریکی سوزاننده) یا مواد شیمیایی مخصوص، سوزاند و جلوی خونریزی را گرفت.
برای دیدن روده باریک (انتروسکوپی؛ enteroscopy) از آندوسکوپ مخصوص مجهز به لوله طویل استفاده می‌شود.

اخیرا از یک ابزار تشخیصی جدید به نام کپسول آندوسکوپ (capsule endoscope) نیز استفاده می‌شود.
این کپسول، حاوی دوربین ظریفی است که پس از بلعیده شدن به وسیله بیمار به معده و روده می‌رسد و تصاویر را به مانیتور ویدیو انتقال می‌دهد.
از این کپسول، برای یافتن محل خونریزی روده‌باریک که رسیدن به آن به وسیله آندوسکوپ معمولی دشوار است، استفاده می‌شود.

سایر روش های تشخیص محل خونریزی دستگاه گوارش عبارتند از:

• رادیوگرافی با باریم
• آنژیوگرافی (تزریق ماده حاجب به داخل رگ های خونی و مشاهده تصاویر مربوطه در مانیتور و ثبت آنها)
• اسکن رادیونوکلید (تزریق مقدار کمی ماده رادیواکتیو و سپس تصویر برداری به وسیله دوربین مخصوص از اعضای مختلف بدن و تعیین محل خونریزی دستگاه گوارش)

درمان های مرسوم

پزشک، پس از تشخیص علت و محل خونریزی دستگاه گوارش اقدام به درمان بیمار می‌کند.
برای درمان خونریزی از قسمت فوقانی دستگاه گوارش، اغلب می‌توان از تزریق مستقیم مواد شیمیایی به کانون خونریزی با استفاده از سوزن مخصوصی که از طریق آندوسکوپ وارد شده است یا از کوتر و در برخی موارد از اشعه لیزر استفاده کرد.
پس از کنترل خونریزی داروهای مخصوص برای جلوگیری از عود آن تجویز می‌شوند.
برداشتن پولیپ‌های خونریزی دهنده کولون به وسیله آندوسکوپ موجب کنترل خونریزی می‌شود.
برداشتن همورئید با استفاده از بستن آن با به کارگیری ابزارهای حرارتی یا الکتریکی در خونریزی‌های عودکننده ناشی از همورویید صورت می‌گیرد.
خونریزی‌های قسمت تحتانی دستگاه‌گوارش نیز با استفاده از تزریق مواد شیمیایی یا به کارگیری کوتر از طریق آندوسکوپ قابل کنترل هستند. اما در برخی موارد روشهای آندوسکوپیک تأثیر نمی‌کنند و باید از تزریق از طریق آنژیوگرافی یا در موارد فعال ، شدید یا عودکننده بودن خونریزی از عمل جراحی استفاده کرد.

نکته
علایم خونریزی حادگوارشی عبارتند از:

• ضعف
•  تنگی نفس
• گیجی
•  درد قولنجی شکم
•  غش
•  اسهال.

علایم خونریزی مزمن گوارشی عبارتند از:

• ضعف
•  خستگی
•  تنگی نفس
•  بی حالی و غش.

پرسش و پاسخ

•  آیا خونریزی های ناشی از زخم پیتیک ممکن است عود کنند؟

بله، یک سوم افراد مبتلا به خونریزی ناشی از زخم پیتیک طی ۱ تا ۲ سال بعد دوباره خونریزی می‌کنند.
پیشگیری از عود خونریزی با استفاده از مقابله با علل بیماری، یعنی هلیکوباکترپیلوری، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروییدی و اسید بیش از حد معده امکان پذیر است.
درمان ریشه کن‌کننده هلیکوباکترپیلوری در بیماران مبتلا به خونریزی گوارشی، احتمال خونریزی دوباره را به کمتر از ۵۰% کاهش میدهد.

منبع: کتاب راهنمای جامع سلامت در خانواد