داروهای ضد سرطان

تعریف

سرطان به گروه وسیعی از اختلالات شامل لوسمی‌ها (سرطان‌های خون) تا وجود توده‌های بدخیم در اندامه اطلاق می‌شود. در اغلب سرطان‌ها یک گروه از سلول‌ها از رشد طبیعی خارج شده و به صورت غیر طبیعی زیاد می‌شوند و در نهایت سلول‌های سرطانی را به وجود می‌آورند. سلول‌های سرطانی عملکرد بافت یا اندام را مختل کرده و موجب بروز علایمی می‌شوند.
سلولهای سرطانی قادرند به بافت‌های مجاور گسترش یابند و تمامی اندام‌ها را درگیر نمایند. همچنین تکه ای از و سلولهای بدخیم جدا شده و می‌تواند از طریق جریان خون به سایر بافت‌های بدن مهاجرت کرده و آنها را درگیر نماید.(متاستاز)

علت اصلی سرطان ناشناخته است، برخی عوامل بدن را مستعد سرطان می‌کند.

این عوامل عبارتند از:

• سابقه فامیلی
• اختلال در سیستم ایمنی
• مواجهه شدن با عوامل سرطان‌زا مانند نور خورشید، مصرف دخانیات، پرتوگیری، مواد شیمیایی و ویروس ها

درمان سرطان به عوامل متعددی از جمله:

• نوع سرطان
• مرحله پیشرفت
• توانایی توقع بیمار بستگی دارد.

معمولا یکی از روش‌های درمانی با ترکیبی از آنها مانند جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی به اجرا گذاشته می‌شود.

در گذشته داروهای مصرفی برای درمان سرطان فقط به داروهای هورمونی و سیتوتوکسیک‌ها محدود می‌شد که این نوع داروها موجب عوارض بسیار شدیدی در بیمار گشته و گاهی روند بهبودی را با شکست مواجه می‌کرد.

امروزه از داروهای اختصاصی‌تر با عوارض کمتری مانند سایتوکینازها (نظیر اینترلوکین -۲) که سیستم ایمنی را فعال کرده تا سلول‌های بدخیم را نابود کند یا آنتی بادی‌هایی که فاکتور رشد سلولهای سرطانی را سرکوب کرده و موجب جلوگیری از تکثیر و گسترش آنها می‌شوند، استفاده می‌شود.

پاسخ به شیمی درمانی به دو گروه اصلی تقسیم می‌شود:

• سرطان‌هایی که با شیمی درمانی بهبود می‌یابند: مانند سرطانهای سیستم لنفاوی (نظیر بیماری هاچکین)، لوسمی‌های حاد (سرطان سلول‌های خونی)، سرطان جفت (کوریوکارسینوم)، سرطان بیضه و سرطان کلیه به خصوص در کودکان (تومور ویلمیز) 
• سرطان‌هایی که با شیمی درمانی تا حدودی بهبودی می‌یابند: مانند سرطان پستان، سرطان تخمدان، برخی از لوسمی‌ها، سرطان استخوان (میلوم چندگانه)، سرطان‌های ریه و سر و گردن، معده، پروستات، مثانه، روده بزرگ، مری، لوزالمعده و دهانه رحم.

نحوه اثر

داروهای سیتوتوکسیک مراحل تکثیر سلولی را از هم جدا کرده و با روش‌های متعددی از جمله جلوگیری از رشد و تقسیم سلولی، جلوگیری از متابولیسم سلول سرطانی و مهار دریافت سایر مواد مورد نیاز تکثیر سلولی، از رشد آنها جلوگیری و سلول سرطانی را نابود می‌کند.

آنتی بادی‌های تک دودمانی، داروهایی هستند که در دو مرحله سلول سرطانی را نابود می‌کنند:

۱- در مرحله اول: آنتی بادی‌های ورودی به بدن به سرعت خود را به پروتئین‌های سطحی سلول‌های سرطانی رسانده و به آنها متصل می‌شوند.

۲- در مرحله دوم: سلول‌های سفید (گلبول‌های سفید نقش دفاعی بدن را دارند) این سلول‌ها را با آنتی بادی موجود بر روی آنها شناسایی کرده و بلافاصله به این سلولها حمله و نابودشان می‌کنند.

عوارض جانبی

اغلب داروهای ضد سرطان دارای عوارض زیادی هستند که پزشک به ناچار آنها را تجویز می‌کند.

• در مصرف طولانی مدت داروهای ضدسرطانی کاهش چشمگیری در تعداد گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها (عامل انعقاد خون) به وجود می‌آید و می‌تواند موجب کم خونی، خونریزی، عفونت، خستگی و ضعف شود.
• معمولا داروهای سرطانی را برای ایجاد فرصت لازم برای ترمیم مغز استخوان به صورت کوتاه مدت تجویز می‌کنند.
• زنان باردار نمی‌توانند داروهای ضد سرطانی مصرف کنند، این داروها موجب اختلال در رشد جنین خواهد شد.

داروهای ضد سرطان (Anidneoplastic Agents)

 آسپاراژیناز (Asparaginase (Elspar

آلمتوزوماب (Alemtuzumab (Lemtrada 

آمینوگلوتتیماید (Aminoglutethimide (Cytadren 

اپی روبیسین (Epirubisin (Farmorubicin 

اپیروبیسین (Epirubisin (Ellence

اتوپوزید (Etoposide (Vepesid/ Etopophos/ Toposar 

 اتوپوساید (Etoposide (Etopophos 

استراموستین (Estramustine (Estracyt 

استرپتوزوسین (Streptozocin (Zanosar 

اکسالیپلاتین (Qxaliplatin (Eloxatin 

 اگزمستان (Exemestane (Aromasin

 ایداروبیسین (Idarubicin (Idamycin

ایرینوتکان (Irinotecan (Camptosar 

ایفوسفاماید (Ifosfamide (Ifex 

 ایماتینیب (Imatinib (Gleevec

اینترلوکین۲ Interleukin

 ب ث ژ داخل مثانه‌ای (BCG (intravesical) (pacis 

بلئو مایسین (Bleomycin (Bleo 

 بوسرلین (Buserelin (Suprecur 

بوسولفان (Busulfan (Misulban 

بیکالوتامید (Bicalutamide (Casodex 

 پاکلیتاکسل (Paclitaxel (Taxol/Abraxane 

 پردنیموستین (Prednimustine (Mostarina

پروکاربازین (Procarbazine (Natulan 

پگاسپارگاز (Pegaspargase (Oncaspar 

تریپتورلین (Triptorelin (Decapepty1 

تنی پوساید (Teniposide (Vumon

 تیوگوانین (Thioguanine (Tabloid

 جم سیتابین (Gemcitabine Hcl (Gemzar 

 داستاکسل (Docetaxel (Taxotere

داکاربازین (Dacarbazine (Deticene 

 داکتینومایسین (Dactinomycin (Cosmegen

 دانوروبیسین (Daunorubicin (Cerubidin 

دوستاکسل (Docetaxel (Taxotere

 ژستونورون‌کاپروات (Gestonorone Caproate (Depstat 

 سیتارابین (Cytarabine (Cytosar-u/Depocyt 

فلوئورواوراسیل (Fluorouracid (Efudix

فلودارابین (Fludarabine Phasphate (Fludara

 فلورواوراسیل (Fluorouracil (Efudex/ Carac

فوسفسترول (Fosfestrol (Hoakan 

کاربوپلاتین (Carboplatin (Paraplarin 

کارموستین (Carmustine (Nitrumon

کپسیتابین(Capecitabine (Xeloda

کربوپلاتین (Carboplatin (Paraplatin

کلادرتیبین (Cladribine (Leustat 

 کلرآمبوسیل (Chlorambusil (Leukeran

کلرمتین (Chlormethine (Mustargen

لئوپرورلین Leuprorelin

لتروزول (Letrozole (Femara

لوپرورلین (Leuprorelin (Lucrin 

لوموستین (Lomustine (Ceenu

ملفالان Melphalan

میتوکسانترون (Mitoxantrone (Novantrone 

میتومایسین (Mitomycin (Mutamycin 

وین پلاستین (Vinblastine (Velbe 

ویندزین (Vindesine (Eldisine 

وین کریستین (Vincristine (Oncovin 

وینورلبین (Vinorelbine (Navelbine 

هگزامتیل ملامین (Hexamethylmelamine (Hexastat 

هیدروکسی اوره (Hydroxyurea (Hydrea