دارو
داروهای ضد سرطان (Anidneoplastic Agents)
داروهای ضد سرطان
تعریف
سرطان به گروه وسیعی از اختلالات شامل لوسمیها (سرطانهای خون) تا وجود تودههای بدخیم در اندامه اطلاق میشود. در اغلب سرطانها یک گروه از سلولها از رشد طبیعی خارج شده و به صورت غیر طبیعی زیاد میشوند و در نهایت سلولهای سرطانی را به وجود میآورند. سلولهای سرطانی عملکرد بافت یا اندام را مختل کرده و موجب بروز علایمی میشوند.
سلولهای سرطانی قادرند به بافتهای مجاور گسترش یابند و تمامی اندامها را درگیر نمایند. همچنین تکه ای از و سلولهای بدخیم جدا شده و میتواند از طریق جریان خون به سایر بافتهای بدن مهاجرت کرده و آنها را درگیر نماید.(متاستاز)
علت اصلی سرطان ناشناخته است، برخی عوامل بدن را مستعد سرطان میکند.
این عوامل عبارتند از:
- سابقه فامیلی
- اختلال در سیستم ایمنی
- مواجهه شدن با عوامل سرطانزا مانند نور خورشید، مصرف دخانیات، پرتوگیری، مواد شیمیایی و ویروس ها
درمان سرطان به عوامل متعددی از جمله:
- نوع سرطان
- مرحله پیشرفت
- توانایی توقع بیمار بستگی دارد.
معمولا یکی از روشهای درمانی با ترکیبی از آنها مانند جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی به اجرا گذاشته میشود.
در گذشته داروهای مصرفی برای درمان سرطان فقط به داروهای هورمونی و سیتوتوکسیکها محدود میشد که این نوع داروها موجب عوارض بسیار شدیدی در بیمار گشته و گاهی روند بهبودی را با شکست مواجه میکرد.
امروزه از داروهای اختصاصیتر با عوارض کمتری مانند سایتوکینازها (نظیر اینترلوکین -۲) که سیستم ایمنی را فعال کرده تا سلولهای بدخیم را نابود کند یا آنتی بادیهایی که فاکتور رشد سلولهای سرطانی را سرکوب کرده و موجب جلوگیری از تکثیر و گسترش آنها میشوند، استفاده میشود.
پاسخ به شیمی درمانی به دو گروه اصلی تقسیم میشود:
- سرطانهایی که با شیمی درمانی بهبود مییابند: مانند سرطانهای سیستم لنفاوی (نظیر بیماری هاچکین)، لوسمیهای حاد (سرطان سلولهای خونی)، سرطان جفت (کوریوکارسینوم)، سرطان بیضه و سرطان کلیه به خصوص در کودکان (تومور ویلمیز)
- سرطانهایی که با شیمی درمانی تا حدودی بهبودی مییابند: مانند سرطان پستان، سرطان تخمدان، برخی از لوسمیها، سرطان استخوان (میلوم چندگانه)، سرطانهای ریه و سر و گردن، معده، پروستات، مثانه، روده بزرگ، مری، لوزالمعده و دهانه رحم.
نحوه اثر
داروهای سیتوتوکسیک مراحل تکثیر سلولی را از هم جدا کرده و با روشهای متعددی از جمله جلوگیری از رشد و تقسیم سلولی، جلوگیری از متابولیسم سلول سرطانی و مهار دریافت سایر مواد مورد نیاز تکثیر سلولی، از رشد آنها جلوگیری و سلول سرطانی را نابود میکند.
آنتی بادیهای تک دودمانی، داروهایی هستند که در دو مرحله سلول سرطانی را نابود میکنند:
۱- در مرحله اول: آنتی بادیهای ورودی به بدن به سرعت خود را به پروتئینهای سطحی سلولهای سرطانی رسانده و به آنها متصل میشوند.
۲- در مرحله دوم: سلولهای سفید (گلبولهای سفید نقش دفاعی بدن را دارند) این سلولها را با آنتی بادی موجود بر روی آنها شناسایی کرده و بلافاصله به این سلولها حمله و نابودشان میکنند.
عوارض جانبی
اغلب داروهای ضد سرطان دارای عوارض زیادی هستند که پزشک به ناچار آنها را تجویز میکند.
- در مصرف طولانی مدت داروهای ضدسرطانی کاهش چشمگیری در تعداد گلبولهای قرمز، سفید و پلاکتها (عامل انعقاد خون) به وجود میآید و میتواند موجب کم خونی، خونریزی، عفونت، خستگی و ضعف شود.
- معمولا داروهای سرطانی را برای ایجاد فرصت لازم برای ترمیم مغز استخوان به صورت کوتاه مدت تجویز میکنند.
- زنان باردار نمیتوانند داروهای ضد سرطانی مصرف کنند، این داروها موجب اختلال در رشد جنین خواهد شد.
داروهای ضد سرطان (Anidneoplastic Agents)
آسپاراژیناز (Asparaginase (Elspar
آلمتوزوماب (Alemtuzumab (Lemtrada
آمینوگلوتتیماید (Aminoglutethimide (Cytadren
اپی روبیسین (Epirubisin (Farmorubicin
اپیروبیسین (Epirubisin (Ellence
اتوپوزید (Etoposide (Vepesid/ Etopophos/ Toposar
اتوپوساید (Etoposide (Etopophos
استراموستین (Estramustine (Estracyt
استرپتوزوسین (Streptozocin (Zanosar
اکسالیپلاتین (Qxaliplatin (Eloxatin
اگزمستان (Exemestane (Aromasin
ایداروبیسین (Idarubicin (Idamycin
ایرینوتکان (Irinotecan (Camptosar
ایفوسفاماید (Ifosfamide (Ifex
ایماتینیب (Imatinib (Gleevec
اینترلوکین۲ Interleukin
ب ث ژ داخل مثانهای (BCG (intravesical) (pacis
بلئو مایسین (Bleomycin (Bleo
بوسرلین (Buserelin (Suprecur
بوسولفان (Busulfan (Misulban
بیکالوتامید (Bicalutamide (Casodex
پاکلیتاکسل (Paclitaxel (Taxol/Abraxane
پردنیموستین (Prednimustine (Mostarina
پروکاربازین (Procarbazine (Natulan
پگاسپارگاز (Pegaspargase (Oncaspar
تریپتورلین (Triptorelin (Decapepty1
تنی پوساید (Teniposide (Vumon
تیوگوانین (Thioguanine (Tabloid
جم سیتابین (Gemcitabine Hcl (Gemzar
داستاکسل (Docetaxel (Taxotere
داکاربازین (Dacarbazine (Deticene
داکتینومایسین (Dactinomycin (Cosmegen
دانوروبیسین (Daunorubicin (Cerubidin
دوستاکسل (Docetaxel (Taxotere
ژستونورونکاپروات (Gestonorone Caproate (Depstat
سیتارابین (Cytarabine (Cytosar-u/Depocyt
فلوئورواوراسیل (Fluorouracid (Efudix
فلودارابین (Fludarabine Phasphate (Fludara
فلورواوراسیل (Fluorouracil (Efudex/ Carac
فوسفسترول (Fosfestrol (Hoakan
کاربوپلاتین (Carboplatin (Paraplarin
کارموستین (Carmustine (Nitrumon
کپسیتابین(Capecitabine (Xeloda
کربوپلاتین (Carboplatin (Paraplatin
کلادرتیبین (Cladribine (Leustat
کلرآمبوسیل (Chlorambusil (Leukeran
کلرمتین (Chlormethine (Mustargen
لئوپرورلین Leuprorelin
لتروزول (Letrozole (Femara
لوپرورلین (Leuprorelin (Lucrin
لوموستین (Lomustine (Ceenu
ملفالان Melphalan
میتوکسانترون (Mitoxantrone (Novantrone
میتومایسین (Mitomycin (Mutamycin
وین پلاستین (Vinblastine (Velbe
ویندزین (Vindesine (Eldisine
وین کریستین (Vincristine (Oncovin
وینورلبین (Vinorelbine (Navelbine
هگزامتیل ملامین (Hexamethylmelamine (Hexastat
هیدروکسی اوره (Hydroxyurea (Hydrea