دارو
دکستروز (DEXTROSE) | موارد مصرف ، مکانیسم اثر و عوارض جانبی
دکستروز (DEXTROSE)
موارد مصرف
محلولهای ۵ و ۱۰% دکستروز از طربق انفوزیون وریدی محیطی برای تامین کالری در مواردی که درمان جانشینی مابع و کالری لازم است مصرف میشوند.
محلولهای ۲۰% این ماده در مواردی که تامین کالری کافی در حداقل حجم آب ضروری باشد، مصرف میشود. محلولهای ۵۰٪ این ماده در درمان کمی قند خون ناشی از مصرف مقدار زیاد انسولین مصرف میگردد.
مکانیسم اثر
محلولهای تزریقی این ماده به عنوان منبع کالری و مایعات مصرف میشوند (هر گرم گلوکز مونوهیدرات، ۳٫۴ کالری انرژی آزاد میکند). دکستروز تزریقی ممکن است دیورز ایجاد کند. این ماده به راحتی متابولیزه میشود و ممکن است از دست رفتن پروتئین و نیتروژن را کاهش داده و تشکیل گلیکوژن را تسریع نماید.
فارماکوکینتیک
گلوکز تزریقی به راحتی متابولیزه میشود و در اثر اکسیداسیون به آب و دی اکسید کربن تبدیل میگردد.
هشدارها
۱- محلولهای این ماده در صورت وجود دیابت بدون علائم بالینی یا آشکار یا عدم تحمل کربوهیدراتها و همچنین در نوزادان مادران مبتلا به دیابت باید با احتباط مصرف شوند.
۲- محلولهای هیپرتونیک این ماده ممکن است در صورت مصرف از راه انفوزیون وریدی محیطی، موجب بروز ترومبوز شوند. بنابراین، این محلولها باید از طریق کانتر به آهستگی در وریدهای مرکزی تزریق شوند.
۳- غلظت این ماده در سرم باید به طور منظم پیگیری شود.
عوارض جانبی
- واکنشهای تبزا
- عفونت در محل تزریق
- نکروز بافتی
- ترومبوز وریدی یا فلبیت
- اغتشاش شعور یا عدم هوشیاری
- تحریک ورید
نکات قابل توصیه
- الکترولیتها و تعادل اسید و باز باید پیگیری شود.
- محلول این ماده را باید طوری تزریق نمود که دارو به بافتهای اطراف رگ نشت نکند.
- محلولهای غلیظ این دارو را نباید به صورت عضلانی یا زیرجلدی تزریق نمود.
مقدار مصرف
محلولهای دکستروز در آب، با غلظت ۵/۰۵% دکستروزانیدر یا ۵/۵۱% دکستروز مونوهیدرات، با خون ایزوتونیک است.
بنابراین، محلول ۵% دکستروز اغلب برای جبران تخلیه مایعات به کار میرود. محلولهای دکستروز با غلظت بیشتر از ۵% هیپرتونیک هستند و معمولا به عنوان منبع کربوهیدرات مورد استفاده قرار میگیرند. محلول ۵۰% در درمان کاهش شدید قند خون به کار میرود. محلولهای هیپرتونیک معمولا از طریق ورید مرکزی تزریق میشوند، اگر چه از یک ورید محیطی بزرگ برای تزریق کوتاه مدت محلولهای دکستروز با غلظت تا ۱۰%، مشروط بر اینکه محل تزریق به طور منظم تغییر کند، نیز استفاده شده است.
در موارد اضطراری کاهش قند خون، استفاده از یک ورید محیطی ممکن است ضروری باشد. ولی سرعت تزریق باید آهسته باشد. مقدار مصرف دکستروز متغیر بوده و به نیاز هر فرد بستگی دارد. حداکثر میزان مصرف این دارو mg/kg/hr) 500-800) است.