شرح و بررسی مشکل یبوست از منظر طب سنتی

شرح و بررسی مشکل یبوست از منظر طب سنتی

یبوست در طب اخلاطی یکی از《ام الامراض》محسوب می‌شود، اغلب افراد از میزان یا نحوه‌ی دفع مدفوع شکایت دارند. در طب اخلاطی تعداد دفعات اجابت مزاج در افراد مختلف جامعه متفاوت است و از ۳ بار در روز تا ۳ بار در هفته محدوده‌ی طبیعی تلقی می‌شود. به همین دلیل به وجود آمدن تغییر دفعات اجابت مزاج در هر فرد نسبت به وضعیت معمولی او (کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج) باید یبوست تلقی شود. کاهش قابل‌توجه مواد فیبری در غذا می‌تواند منجر به مدفوع کم‌حجم و خشک شود که با تغییر رژیم اصلاح می‌شود.
ابن‌سینا اعتقاد دارد که به ازای مصرف هر وعده‌غذایی، شکم باید یک‌بار کار کند؛ به‌این‌ترتیب؛ در روزگار ما که مردم سه وعده‌غذا مصرف می‌کنند؛ باید ۳ بار هم دفع مدفوع داشته باشند؛ اما این تعریف، در عمل، برای اکثر مردم این دوره و زمانه، یک ایده‌آل است که دسترسی به آن چندان آسان نیست. به همین جهت می‌پذیریم که روزانه یک‌بار دفع مدفوع حداقل چیزی است که می‌توان از یک فرد سالم و رژیم غذایی امروزه انتظار داشت؛ اما به شرطی که عوامل بعدی نیز فراهم باشد.

علائم زیر ممکن است همراه با یبوست وجود داشته باشد:

• احساس پری در مقعد
• احساس نفخ و گاز
• احساس نیاز به دفع فوری مدفوع اما عدم توانایی در دفع کامل
• درد شکم و گرفتگی عضلات شکم
• تهوع

عوامل ایجاد یبوست

یبوست معمولا به دلیل اختلالات عملکردی روده رخ می‌دهد تا مشکلات ساختاری. علل اصلی و عمده‌ی یبوست شامل موارد زیر است:
• دریافت میزان ناکافی آب روزانه
• ناکافی بودن فیبر در رژیم غذایی
• تغییر رژیم غذایی معمول و روتین، مثلا در مسافرت
• عدم تحرک کافی و ورزش نکردن
• مبتلا شدن به امراض خاص (بیماری‌های عصبی ms، پارکینسون، آسیب نخاعی، سل و بیماری پوستی، مشکلات روده بزرگ و مقعد، زیادی کلسیم در بدن و …)
• مصرف میزان زیاد محصولات لبنی در روز
• استرس
• نگه‌داشتن و عدم دفع در مواقعی که احساس می‌کنید باید دفع انجام بگیرد
• استفاده زیاد از ملین‌ها که در طولانی‌مدت حرکات روده را تضعیف می‌کنند
• مصرف بعضی از داروها (مسکن‌ها، آنتی اکسیدها، ضد فشارخون، ضدافسردگی، مکمل‌های آهن و …)
• کم‌کاری تیروئید
• دیابت
• دپرس بودن و افسردگی
• اختلالات گوارشی و تغذیه‌ای
• بارداری
• سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS)
• در موارد بسیار معدود هم عدم عصب رسانی کافی به ماهیچه‌های روده باعث به وجود آمدن یبوست می‌شود.

افراد مبتلابه یبوست مواد غذایی زیر را نباید مصرف کنند:

برنج سفید آبکش شده – موز – بادمجان – عدس – ماهی – ماکارونی و لازانیا – قهوه – نسکافه و چای – ماست و دوغ – هندوانه و قارچ – ترشی – سماق -گوشت گاو و نان فانتزی. نکته دیگر آن است که افرادی که مبتلابه یبوست هستند از خوردن مایعات بین غذا و بلافاصله بعد از غذا پرهیز کنند.

نسخه ۱

موضوع: ضد یبوست شدید
صورت دارو: ریشه و ریزوم ریوند چینی
طریقه مصرف دارو:۱ تا ۴ گرم کوبیده در ۱ فنجان آب جوش ۱ ساعت دم‌کرده، صاف نموده و سپس صبح و شب هر بار ۱ فنجان میل شود.
ممنوعیت دار: خانم‌های باردار، افراد دارای سنگ کلیه و سنگ مثانه

نسخه ۲

موضوع: مسهل کننده
صورت دارو: برگ سنا
ملین: ۵/۰ گرم تا ۱ گرم
مسهل قوی: ۴ تا ۸ گرم
مسهل ملایم: ۱ تا ۳ گرم
طریقه مصرف: مقدار لازم را کوبیده در ۱ فنجان آب جوش نیم ساعت دم‌کرده و صاف نموده سپس صبح و شب هر بار ۱ فنجان ۱ ساعت بعد از غذا میل شود.

نسخه ۳

موضوع: مسهل کننده
صورت دارو: گیاه بومادران ۱۰ گرم- برگ سنا ۱۰ گرم میوه‌ی زیره ۱۰ گرم
طریقه مصرف: داروهای فوق دارای کوبیده شود، ۱ قاشق غذاخوری در یک لیوان آب‌جوش ۲۰ دقیقه دم بکشد صاف نموده و سپس شب ها هر بار ۱ فنجان یک ساعت بعد از غذا میل شود.

نسخه ۴

موضوع: ضد یبوست
صورت دارو: انجیر ۲۰۰ گرم- گل بنفشه ۱۵ گرم – ریشه‌ی شیرین بیان ۲۰ گرم – مویز ۴۰ عدد
طریقه مصرف: همه را باهم جوشانده صاف نموده، شب موقع خواب یک استکان میل شود.