مقاربت دردناک (دیس‌پارونیا)

دیس‌پارونیا یا مقاربت دردناک اصولا عارضه‌ای است که زنان را گرفتار می‌کند، اما گاهی در مردان هم رخ می‌دهد. در اغلب موارد علل مقاربت دردناک، حتی که اگر مدت‌ها طول کشیده باشد، قابل برطرف کردن هستند، اما ممکن است پس از اینکه علت اولیه بیماری برطرف شد، فرد با توجه به تجربیات قبلی همچنان احساس درد کند.

 مقاربت دردناک عارضه شایعی است و تا یک پنجم زنان زمانی در طول زندگی‌شان ممکن است دچار آن شوند.
در اغلب موارد دیس‌پارونیا یک علت جسمی اولیه وجود دارد و باید پیش از آنکه این عارضه را به عوامل روانی نسبت داد، آن را برطرف کرد.

واژینیسموس

شکل شدید مقاربت دردناک است که ناشی از انقباض ناخودآگاه عضلات کف لگن است.
گرچه تصور بر این است که آمیزش جنسی باید تجربه‌ای لذت بخش باشد، ممکن است به تجربه‌ای دردناک تبدیل شود.

حقیقت این است که آمیزش جنسی برای همه زنان در همه اوقات لذت بخش و بدون درد نیست.
در واقع بسیاری از زنان در نقطه‌ای از زندگی‌شان به علت‌هایی بسیار معمولی ممکن است آمیزش دردناک را تجربه کنند.
این عارضه که «دیس‌پارونیا» نام دارد به این صورت تعریف می‌شود:
داشتن درد تناسلی مداوم یا عودکننده که درست پیش از آمیزش جنسی، حین آن یا پس از آن رخ می‌دهد و باعث ناراحتی فرد می‌شود.

درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند به برطرف شدن با کاهش این مشکل شایع کمک کنند.
پژوهشگران تخمین می‌زنند از هر ۵ زن، ۱ نفر درد تناسلی درست پیش از آمیزش، حین آن یا پس از آن را تجربه می‌کند اما محل درد و میزان تکرار آن میان زنان بسیار متفاوت است.

 شدت آمیزش دردناک

 آمیزش دردناک ممکن است شدت یا مکان‌های متفاوتی داشته باشد، از جمله:

• احساس درد با هر دخولی حتی هنگام گذاشتن تامپون
• احساس درد تنها هنگام آمیزش در شرایطی خاص
• درد جدید پس از دوره قبلی آمیزش جنسی بدون درد
• درد سطحی (در دهانه ورودی دستگاه تناسلی)
• درد عمیق در دستگاه تناسلی هنگام آمیزش
• احساس سوزش یا درد مبهم

 اما اغلب زنان مبتلا به دیس‌پارونیا از درد سطحی هنگام دخول شکایت می‌کنند.

علت‌های آمیزش دردناک

 علل آمیزش دردناک برحسب محل احساس درد، درد سطحی یا عمیق، متفاوت است.

علل درد سطحی (هنگام دخول)

هنگام دخول به علل متفاوتی ممکن است رخ دهد، از جمله:

 ۱) لغزندگی ناکافی

 این عارضه اغلب به علت نوازش ناکافی پیش از آمیزش است.
همچنین به طور شایعی پس از یائسگی، پس از زایمان یا هنگام شیردهی از پستان به علت افت هورمون استروژن ممکن است لغزندگی واژن به میزان کافی ایجاد نشود.
برخی داروها که میل یا برانگیختگی جنسی را مهار می‌کنند، می‌توانند لغزندگی واژن را نیز کم کنند و به آمیزش جنسی دردناک منتهی شوند.
از جمله برخی داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدفشار خون، داروهای آنتی‌هیستامین و برخی قرص‌های پیشگیری از بارداری

۲) آسیب، تحریک، ضربه

آسیب‌ها و جراحت‌های ناشی از حوادث، جراحی لگن، اپیزیوتومی یا ناهنجاری‌های مادرزادی

۳) التهاب، عفونت یا اختلال پوستی

عفونت در ناحیه تناسلی یا مجاری ادراری می‌تواند آمیزش را دردناک کند. اگزما یا سایر مشکلات پوستی ناحیه تناسلی نیز می‌تواند این عارضه را ایجاد کند.

۴) واکنش به فراورده‌های پیشگیری از بارداری

واکنش آلرژی (حساسیت) به فوم‌ها، ژل‌ها یا لاتکس ممکن است در زنان رخ دهد.
همچنین اگر وسایل پیشگیری از بارداری مانند دیافراگم یا کلاهک گردن رحم درست اندازه نشده باشد، می‌توانند درد ایجاد کنند.

۵) واژینیسموس

انقباض و گرفتگی غیرارادی عضلات دیواره واژن ممکن است تلاش برای دخول را بسیار دردناک کند.
احساس درد هنگام دخول همچنین ممکن است ناشی از عارضه‌ای به نام «وستیبولیت» باشد.
این عارضه که علت آن دقیقا معلوم نیست به صورت احساس سوزش یا مورمور شدن در مدخل واژن بروز می‌کند.

علل درد عمیق

درد عمیق معمولا هنگام دخول عمیق رخ می‌دهد و ممکن است در برخی از وضعیت‌های بدنی هنگام آمیزش شدیدتر شود.
علت‌های درد عمیق شامل این موارد می‌شود:

 ۱) برخی بیماری‌ها

فهرست بلندی از بیماری‌ها شامل آندومتریوز، بیماری التهابی لگن، افتادگی رحم، رحم به عقب برگشته، فیبروم های رحم، التهاب مثانه، نشانگان روده تحریک پذیر، هموروئید و کیست‌های تخمدانی ممکن است درد عمیق هنگام آمیزش ایجاد کنند.

 ۲) عفونت‌ها

هر عفونتی در گردن رحم، رحم یا لوله‌های رحم ممکن است باعث درد عمیق هنگام آمیزش شود.

 ۳) درمان‌های جراحی و دارویی

جوشگاه‌های به جامانده از جراحی‌هایی که در ناحیه لگن انجام شده اند، از جمله رحم برداری ممکن است باعث مقاربت دردناک شوند.
به علاوه درمان‌های سرطان شامل پرتوتابی و شیمی درمانی باعث تغییراتی در بافت‌ها می‌شوند که آمیزش جنسی را دردناک می‌کنند.

عوامل عاطفی زمینه ساز آمیزش دردناک

 عواطف عمیقا با فعالیت جنسی در آمیخته هستند و ممکن است در هر نوع درد جنسی نقشی داشته باشند. موارد زیر از جمله عوامل عاطفی موثر در آمیزش دردناک هستند:

مشکلات روانی، اضطراب، افسردگی، نگرانی در مورد ظاهر جسمی، ترس از صمیمیت و نزدیکی یا مشکلات در روابط زن و شوهر ممکن است با کاهش میزان برانگیختگی جنسی در زن باعث ناراحتی یا درد هنگام آمیزش شوند.

استرس

عضلات کف لگن بسیار به استرس حساس هستند. بنابراین استرس می‌تواند به آمیزش دردناک بینجامد.

سابقه آزار جنسی

اغلب زنان مبتلا به مقاربت دردناک سابقه آزار جنسی ندارند، اما اگر زنی مورد آزار جنسی قرار گرفته، این واقعه ممکن است در ایجاد این عارضه نقش داشته باشد.

 گاهی اوقات مشکل است با اطمینان گفت عوامل روانی باعث آمیزش دردناک شده اند. درد اولیه به هر علت از جمله علل جسمی، ممکن است به ترس از بروز مجدد آن بینجامد، درنتیجه زن نمی‌تواند حین آمیزش آرامش عضلانی داشته باشد و خود این امر به درد بیشتر منتهی می‌شود. مانند بسیاری از دردهای دیگر در بدن، ممکن است زن به محافظت از ناحیه دردناک و اجتناب از فعالیت‌هایی که با درد همراه‌اند، گرایش پیدا کند.

اقدامات تشخیصی

 شرح حال پزشکی

شروع درد، مکان درد، شدت درد، ارتباط درد با وضعیت‌های متفاوت قرارگیری بدن هنگام آمیزش، سوابق جنسی سوابق جراحی و زایمان ها

معاینه لگنی

در معاینه لگنی نشانه‌های تحریک پوستی، عفونت و مشکلات آناتومیک بررسی می‌شود. همچنین ممکن است معاینه واژن با اسپکولوم انجام شود.

سونوگرافی یا لاپاراسکوپی

ممکن است لازم باشد برای دیدن اندام‌های لگنی سونوگرافی یا لاپاراسکوپی انجام شود.

منبع: هفته نامه سلامت