همه چیز در مورد هپاتیت A: علائم، راه های انتقال و درمان

همه چیز در مورد هپاتیت A: علائم، راه های انتقال و درمان

عامل هپاتیت A ویروس HAV است که بوسیله مدفوع از بدن شخص آلوده دفع می‌شود و باعث آلودگی آب آشامیدنی و غذا می‌شود. راه انتقال این بیماری از طریق آب و غذاهای نپخته یا خوب نپخته شده یا غذاهایی که بوسیله اشخاص مبتلا طبخ می‌شوند، می‌باشد. HAV به ندرت از طریق خون به اشخاص دیگر منتقل می‌شود. هپاتیت A به شکل حاد دیده می‌شود ولی کمتر آلودگی مزمن بوجود می‌آورد. یکبار ابتلا به این بیماری در شخص مصونیت دائمی بوجود می‌آورد.

هپاتیت A یک بیماری ویروسی است که از طریق آب و غذای آلوده منتقل می شود. این بیماری معمولا خود به خود بهبود یافته و عوارض دراز مدت کبدی ندارد.

عامل این بیماری ویروس هپاتیت A می‌باشد که در کبد تکثیر یافته و از طریق مدفوع دفع می‌شود.

علایم بیماری هپاتیت A

علایم بیماری معمولاً تا ۲ ماه به طول می‌انجامد.

اگرچه در بعضی موارد بیمار ممکن است تا ۶ ماه این علایم را داشته باشد:

1. خستگی (پزشکی)
2. زردی پوست و سفیدی چشمها
3. تب
4. تهوع
5. بی‌اشتهایی
6. یرقان و زردی پوست یا چشم‌ها در اثر بیلی‌روبین
7. صفرا از جریان خون جدا شده و به ادرار می‌پیوندد و رنگ آن را تیره می‌کند
8. اسهال
9. درد مفاصل
10. تیره شدن رنگ ادرار و بی‌رنگ شدن مدفوع

افراد مبتلا به هپاتیت همیشه تمامی علایم بیماری را نشان نمی‌دهند. برای مثال کودکان هیچ نشانه‌ای از آلودگی ندارند. در حالی که در نوجوانان و بزرگسالان علایم بیماری دیده می‌شود.

هپاتیت A باعث افزایش میزان آنزیمهای کبدی می‌شود، فعالیت دستگاه ایمنی بدن افزایش می‌یابد. علایم بیماری ۴ – ۲ هفته بعد از شروع آلودگی بروز می‌کند. این علایم گاهی از یک هفته تا یک ماه بعد نیز خود را نشان می‌دهند. ۱۵ درصد مردان ۹ – ۶ هفته بعد از آلودگی علایم را نشان می‌دهند و حدود یک درصد افراد علایم بیماری را خیلی شدید و سریع نشان می‌دهند و به ندرت این بیماری باعث از کار افتادن کبد و مرگ می‌شود.

راه های انتقال هپاتیت A

معمولاً از طریق خوردن آب و غذایی که قبلاً با مدفوع بیمار آلوده شده‌اند، منتقل می‌شود. در اکثر نقاط دنیا این بیماری از طریق نوشیدن آب آلوده منتقل می‌شود (به دلیل نقص در سیستم آب و فاضلاب) اما از طریق خوردن میوه و سبزیجات خام (که با آب آلوده آبیاری شده و شسته نشده باشند) و یا غذاهایی که کاملاً پخته نشده باشند نیز منتقل می‌شود.

در صورتی که آشپز و دیگر تهیه‌کنندگان غذا، به هپاتیت A مبتلا باشند و پس از اجابت مزاج بدون شستن دست‌های خود به تهیه غذا مبادرت ورزند، کسانی که از آن غذا استفاده کنند، امکان ابتلا به هپاتیت A را دارند.

همچنین نشستن دست‌ها پس از تعویض پوشک بچه و خوردن میوه‌ و سبزیجات نشسته که با فاضلاب آبیاری شده‌اند همگی شانس ابتلا به هپاتیت A را افزایش می‌دهند. در مهدکودک‌ها امکان بروز ناگهانی بیماری زیاد است چرا که ممکن است کودکان به مدفوع خود دست زده و سپس اشیا و اسباب‌بازی‌هایی که اطفال دیگر از آنها استفاده می‌کنند را لمس نمایند. ویروس هپاتیت A به ندرت از طریق خون منتقل می‌شود و انتقال این ویروس از طریق عرق و ادرار صورت نمی‌گیرد. برخی از افراد فکر می‌کنند ابتلا به هپاتیت A شانس ابتلا به ایدز را بالا می‌برد. در حالی که هیچ گونه ارتباطی به ایدز نداشته و شانس ابتلا به آن را افزایش نمی‌دهد.

علائم ۵۰-۱۵ روز (۷-۲ هفته) و بطور متوسط ۳۰ روز پس از ورود ویروس به بدن بروز می‌نمایند. مدفوع و ترشحات بدن ۲ هفته قبل از بروز علائم بالاترین میزان ویروس را دارا می‌باشند. در این زمان بیشترین امکان انتقال ویروس وجود دارد. اما پس از بروز علائم نیز احتمال انتقال ویروس وجود دارد.

روش های پیشگیری هپاتیت A

واکسن هپاتیت A مؤثرترین راه پیشگیری از هپاتیت A می‌باشد و اگر هر دو نوبت آن تزریق شود ۱۰۰-۹۴% ایمنی ایجاد خواهد کرد. اثرات جانبی این واکسنها خیلی خفیف است و علایمی شبیه سرماخوردگی و درد در ناحیه واکسن می‌باشد. می‌توان از یک واکسن ترکیبی برای هپاتیت B و A استفاده کرد.(TWIRIX) این واکسن بسیار موثر است بطوری که ۹۹ درصد افراد واکسینه شده دیر به بیماری مبتلا نمی‌شوند. چون در افراد مبتلا به ایدز دستگاه ایمنی تخریب شده است. بعد از واکسیناسیون دوباره به هپاتیت A مبتلا می‌شوند. بهتر است موقعی که تعداد CD4 در محدوده طبیعی است، واکسن تزریق شود.

بطور معمول در کشور ما واکسیناسیون علیه هپاتیت A صورت نمی‌گیرد.

توجه به نکات زیر جهت پیشگیری از هپاتیت A الزامی است :

• در منزل قبل از طبخ غذا و بعد از هر بار اجابت مزاج دست‌های خودرابا آب وصابون بشوئید.
• ظرف‌ها را با آب داغ و محلول پاک‌کننده کاملاً تمیز نمائید.
• به کودکان خود بیاموزید که اسباب‌بازی‌های خود (خصوصاً اسباب و وسایل مشترک با کودکان دیگر ) را به دهان نبرند.
• اگر به پاکیزگی آب و غذایی شک دارید از مصرف آن بپرهیزید.
• در مرکز نگه‌داری اطفال (مهدکودک‌ها) کارکنان باید به نکات زیر توجه نمایند :
• استفاده از دستکش پلاستیکی یک‌بار مصرف هنگام تعویض پوشک کودک
• شستن دست‌ها و تعویض دستکش‌ها قبل از این که اقدام به تعویض پوشک کودک دیگری نمایند
• تمیز کردن بدن کودک هنگام تعویض پوشک

درمان هپاتیت A

اکثراً هپاتیت A خودبه‌خود بهبود می‌یابد و احتیاجی به درمان ندارد.

استراحت در منزل و خوردن غذاهای مناسب و نوشیدن مقدار کافی آب، می‌تواند به روند بهبودی شما کمک نماید.

ویروس هپاتیت A معمولاً باعث درگیری کبد به مدت طولانی نمی‌شود و بیش از ۹۹% بیماران بهبود می‌یابند. درموارد نادری بیماری پیشرونده کبد منجر به نارسایی برق‌آسای (فولمیننت) کبد می‌شود که ممکن است منجر به مرگ شده و یا نیاز به دریافت پیوند کبد باشد.

درمان دارویی هپاتیت A

درمان دارویی برای هپاتیت A وجود ندارد و بهترین راه پیشگیری از هپاتیت A انجام واکسیناسیون می‌باشد که بین ۱۰۰-۹۴% ایمنی ایجاد خواهد کرد (در صورتی که هر ۲ دوز آن تزریق شود). البته واکسن در افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند مانند مبتلایان به ایدز چندان مؤثر نمی‌باشد.

اگر علیه هپاتیت A ایمن نشده‌اید (چه از طریق واکسیناسیون و چه از طریق ابتلای قبلی) و در تماس نزدیک با بیمار مبتلا به هپاتیت A هستید باید یک نوبت ایمونوگلوبولین دریافت نمائید. در صورتی که در فاصله ۲ هفته پس از تماس ایمونوگلوبولین دریافت شود تا ۸۵% مؤثر خواهد بود.

درمان جراحی هپاتیت A

هپاتیت A یک بیماری ویروسی است و نیازی به درمان جراحی ندارد. عده بسیار کمی از افراد (معمولاً افرادی که بیماری مزمن کبد دارند و یا افراد با سن بالا) دچار نارسایی کبد در اثر آلودگی با ویروس هپاتیت A می‌شوند که در این صورت هپاتیت برق‌آسا نامیده می‌شود که تهدید‌کننده حیات بوده و برخی از افراد در این شرایط احتیاج به پیوند کبد خواهند داشت.

مراقبت های خانگی برای بیماری هپاتیت آ

مراقبت‌های خانگی در بهبود علائم و جلوگیری از انتشار بیماری به دیگران مؤثر می‌باشد:

کاهش فعالیت‌ها و متناسب کردن آن با سطح توان خود :

استراحت طولانی در بستر نیز می‌تواند روند بهبودی شما را به تأخیر اندازد. دائماً در بستر استراحت نکنید. فعالیت خود را با نیاز و توان جسمانی خود تنظیم کنید. از حضور در محل کار یا مدرسه اجتناب کنید مگر این که سطح کار شما متناسب با وضعیت جسمانی شما باشد. از ورزش‌های سنگین بپرهیزید. رفته رفته که بهبود می‌یابید به تدریج به کار معمول خود بازگردید چرا که شروع کردن سریع فعالیت‌های قبلی می‌تواند سبب بیمار شدن مجدد شما شود.

تغذیه مناسب :

علی‌رغم بی‌اشتهایی سعی کنید تغذیه کافی و مناسبی داشته باشید و وعده‌های غذایی را در تعداد بیشتر و حجم‌ کمتر میل کنید معمولاً حالت تهوع با گذشت روز بدتر می‌شود. لذا سعی کنید وعده اصلی را در صبح خورده و بقیه وعده‌ها سبک‌تر شود. پزشکان معمولاً رژیم پر پروتئین – پرکالری را پیشنهاد می‌کنند. اما اگر مبتلا به حالت تهوع هستید سعی در حفظ تعادل رژیم غذایی (متناسب با تمایل و اشتهای خود) نمائید.

از کم آب شدن بدن خود بپرهیزید :

حفظ میزان آب بدن خصوصاً اگر استفراغ می‌کنید بسیار مهم است.

اگر بیش از ۲ بار در یک روز استفراغ کرده‌اید حتماً به پزشک یا اورژانس مراجعه نمائید. مقدار کافی آب بنوشید. در صورت تحمل می‌توانید از آب میوه و گوشت نیز استفاده کنید (چرا که این‌ موادکالری نیز دارند). می‌توانید از نوشیدنی‌های انرژی‌زای ورزشی استفاده کنید که سبب جبران مواد معدنی و الکترولیت‌هایی که طی استفراغ از دست داده‌اید می‌شوند. برخی از افراد مبتلا به هپاتیت A دچار استفراغ، تهوع و کم آب شدن بدن می‌شوند که در صورت شدید بودن علائم نیاز به بستری در بیمارستان و دریافت مایعات وریدی و دارو جهت کنترل علائم فوق دارند.

اجتناب از الکل و داروها :

هپاتیت متابولیسم الکل و برخی داروها را مختل کرده و سبب تشدید و یا تضعیف اثر آنها در بدن می‌شود.

همچنین الکل و برخی داروها سبب آسیب کبدی می‌شوند.

در صورتی که از هر گونه دارو از جمله داروی گیاهی استفاده می‌کنید پزشک خود را در جریان قرار دهید.

کنترل خارش بدن:

در صورت داشتن خارش با پزشک خود مشورت نمائید تا دارو های ضد خارش برای شما تجویز شود.

جلوگیری از گسترش و انتقال ویروس:

آگاه کردن افرادی که با شما زندگی کرده و یا رابطه جنسی دارند از این که شما مبتلا به هپاتیت A هستیدبسیار مهم است چراکه اگر این افراد در مدت ۲ هفته از تماس با شما ایمونوگلوبولین دریافت کنند در پیشگیری از هپاتیت A و یا کاهش علائم آن مؤثر خواهد بود. دستان خود را بعد از اجابت مزاج و تعویض پوشک و قبل از تهیه غذا با آب و صابون شستشو دهید.

سخن آخر:

هپاتیت آ یک بیماری کبدی است و هپاتیت باعث تورم کبد و توقف کار طبیعی آن می شود.

شما نیاز به یک کبد سالم دارید. کبد کارهای بسیاری برای زنده نگاه داشتن شما انجام می دهد. کبد با عفونتها مبارزه می کند و باعث می شود خونریزی ها متوقف شوند. کبد داروها و سایر سموم را از بدن خارج می کند. در ضمن انرژی را برای زمان مورد نیاز ذخیره می نماید. پس اگر علایم بیماری هپاتیت A را در خود مشاهده میکنید حتما به پزشک مراجعه کنید.