پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان معمولا ابتدا از یک حفره کوچک در مینای دندان (قسمت سخت و محافظ خارجی دندان) آغاز می‌شود. اگر این حفره کوچک را درمان نکنیم، پوسیدگی به‌تدریج به قسمت عاج دندان نیز می‌رسد. همچنان که پوسیدگی دندان پیشرفت می‌کند، پولپ دندان که حاوی عصب و رگهای خونی می‌باشد را نیز گرفتار می‌سازد. اگر پولپ دندان دچار فساد شده و عفونی گردد ممکن است از بین برود.

اکثر افراد در بعضی از مواقع زندگی‌شان دچار پوسیدگی دندان می‌شوند. پوسیدگی دندان:

– در افراد جوان اغلب در سطوحی از دندان‌های بالا و پایین که (در جویدن بکار می‌روند و یا در قسمتهایی که دندانها به هم برخورد می کنند) ایجاد می‌شوند.

– در افراد مسن تر، پوسیدگی دندان ها بیشتر در حاشیه لثه ها ایجاد می‌شود. (یعنی در آن قسمتهایی که دندان ها در کنار لثه ها قرار می گیرند).

در طی سالهای اخیر در کشورهای پیشرفته تعداد از دست رفتن دندان ها به علت پوسیدگی دندان به میزان زیادی بخصوص در بچه ها کاهش یافته است. این کاهش پوسیدگی دندان ها تا حدودی به اضافه کردن فلوراید به آب لوله کشی و تا حدودی به استفاده زیاد از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید مربوط می‌باشد.

فلوراید به محکم کردن دندان ها و مقاوم تر شدن آنها به پوسیدگی کمک می‌کند.

علل پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان ها معمولا بر اثر تجمع جرم بر روی سطح دندان ها ایجاد می‌شود. جرم دندان شامل رسوب مواد غذایی، بزاق و باکتری ها می‌باشد. باکتریهایی که در جرم دندان قرار دارند (با تجزیه قندهایی که در غذا وجود دارند) باعث تولید اسیدی می‌شوند که این اسید موجب از بین رفتن مینای دندان می‌شود.

اگر غذاهای شیرین و حاوی قند به میزان زیادی خورده شود و بلافاصله بعد از آن دندان ها بطور کامل تمیز و پاک نشوند، به احتمال زیاد حفره ای در دندان ایجاد می‌شود. این وضعیت بخصوص در کودکان، نوجوانان و جوانان شایع می‌باشد. زیرا این افراد احتمال زیادی را دارای رژیم غذایی سرشار از شیرینی و قند باشند و معمولا نیز علاقه ای به تمیز کردن دندانهایشان به طور منظم ندارند.

بچه های کوچک و شیرخوارانی که آب میوه را با شیشه دارای پستانک می خوردند و در همان حین نیز به خواب می‌روند احتمال زیادی دارد که دچار پوسیدگی دندانها (بخصوص دندانهای جلو) شوند.

علایم پوسیدگی دندان ها

در مراحل اولیه پوسیدگی دندان ها ممکن است هیچ نشانه ای وجود نداشته باشد اما همچنان که پوسیدگی پیشرفت می‌کند علایم آن به‌تدریج ظاهر شده و خود را نشان می دهند. این علایم عبارتند از:

• دندان درد (این درد دندان ممکن است بطور دائم باشد و یا اینکه بعضی وقتها بصورت تیر کشنده ایجاد شود. شروع درد ممکن است با خوردن یا نوشیدن مواد داغ، سرد و یا شیرین ایجاد شود).

• ایجاد درد در فک، گوش و صورت که ممکن است در هنگام جویدن غذا بدتر شود.

• بوی بد دهان

درد در یک دندان ممکن است به انواع مختلفی خود را نشان دهد. این درد ممکن است دائمی، عود کننده و یا گاهی اوقات با خوردن غذاهای داغ یا سرد خود را نشان دهد. با بروز اولین درد دندان، شما باید سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید تا از بدتر شدن وضعیت جلوگیری نمایید.

نحوه درمان پوسیدگی دندان

اگر پوسیدگی دندان شما سطحی بوده و فقط محدود به سطح مینای دندان باشد، دندانپزشک شما ممکن است فقط کمی فلوراید به قسمت دچار پوسیدگی بمالد و به شما توصیه نماید که در مورد بهداشت دهان و دندانتان بیشتر مراقب باشید.

اگر پوسیدگی دندان به قسمت بیشتری از مینای دندان نفوذ کرده باشد و یا اینکه عاج دندان نیز گرفتار شده باشد، دندانپزشک احتمالا حفره ای که در دندانهایتان ایجاد شده است را پر خواهد کرد.

برای اینکه شما در هنگام پر کردن دندان، دردی احساس نکنید، دندانپزشک ممکن است با استفاده از یک آمپول بی حسی، دندان و لثه های اطراف آن را بی حس نماید. سپس با استفاده از یک دریل، حفره موجود در دندان، پاک و تمیز شده و برای جلوگیری از پوسیدگی بیشتر، داخل آن پر می‌شود.

اگر دچار التهاب پولب شده باشید، ممکن است نیاز به روت کانال (عصب کشی) هم داشته باشید.

التهاب پولپ

به قسمت نرم مرکز دندان، اصطلاحا “پولپ” (Pulp) گفته می‌شود که حاوی اعصاب و رگهای خونی کوچکی می‌باشد. اگر پوسیدگی دندان بیشتر شود، به‌تدریج پولپ دندان هم گرفتار شده و باعث التهاب پولپ می‌شود. به التهاب پولپ اصطلاحا “پولپیت” (Pulpitis) گفته می‌شود.

در صورت شکستگی دندان نیز ممکن است التهاب پولپ ایجاد شود. بعضی از افراد در هنگام خواب دندانهایشان را به هم می مالند (دندان قروچه می کنند) که این کار نیز ممکن است به التهاب پولپ منجر شود.

دو نوع التهاب پولپ وجود دارد: (۱) برگشت پذیر و (۲) برگشت ناپذیر.

التهاب پولپ برگشت پذیر

در التهاب پولپ برگشت پذیر، پوسیدگی دندان هنوز تمام پولپ را گرفتار نکرده است و قسمتی از بافت پولپ را هنوز می توان نجات داد.

اگر این وضعیت را درمان نکنیم، التهاب برگشت پذیر در نهایت منجر به التهاب برگشت ناپذیر پولپ می‌شود یعنی پوسیدگی به قدری شدید است که پولپ، از بین می‌روند و دندانپزشک مجبور است آنها را بیرون بیاورد.

در نهایت رنگ دندان ها ممکن است تغییر نموده و زرد شوند. علامت اصلی التهاب پولپ، درد دندان می‌باشد. اگر درد دندان فقط در هنگام غذا خوردن و یا نوشیدن ایجاد شود، احتمالا التهاب پولپ از نوع برگشت پذیر می‌باشد.

التهاب پولپ برگشت ناپذیر

در التهاب پولپ برگشت ناپذیر درد دائمی تر شده و تا وقتی که پولپ بمیرد و از بین برود این درد ادامه می یابد. شما ممکن است به این امر توجه کنید که با زدن انگشت به دندانتان، درد ایجاد می‌شود. اگر این وضعیت نیز درمان نشود، ممکن است یک آبسه ایجاد گردد.

نحوه درمان التهاب پولپ

التهاب برگشت پذیر پولپ را دندانپزشک با بیرون آوردن قسمت های دچار پوسیدگی شده و پر کردن دندان، درمان می‌کند. اگر التهاب پولپ از نوع برگشت ناپذیر بود، احتمالا نیاز به روت کانال (عصب کشی) وجود دارد. در روت کانال، پولپ بیرون آورده می‌شود و داخل دندان پر می گردد.

آبسه دندان (پیله دندان)

تجمع چرک در داخل یا اطراف ریشه یک دندان باعث بروز وضعیتی می‌شود که به آن اصطلاحا آبسه دندان گفته می‌شود. یک آبسه معمولا بر اثر عارضه یک پوسیدگی دندان ایجاد می‌شود. پوسیدگی دندان که به‌تدریج لایه مینای دندان و سپس عاج دندان را از بین می برد، به باکتریها اجازه می دهد که خود را به پولپ با همان بافت نرم وسط دندان برسانند و به آن حمله کنند و در نهایت ایجاد آبسه دندان نمایند.

همچنین اگر بر اثر وارد آمدن ضربه ای به دهان، دندان آسیب ببیند، پولپ دندان ممکن است عفونی شود. بر اثر بعضی از انواع بیماریهای لثه، ممکن است در نهایت آبسه ایجاد شود. بیماریهای لثه معمولا بر اثر تشکیل جرم دندان که از رسوب اجزاء مواد غذایی، بزاق و باکتریها در حاشیه بین دندان ها و لثه ایجاد می‌شود بوجود می آیند.

یک آبسه دندان می تواند بسیار دردناک باشد و ممکن است باعث لق شدن دندان شود.

علایم آبسه دندان

علایم اصلی یک آبسه دندان به‌تدریج ایجاد می‌شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد شدیدی که با دست زدن به دندان و یا غذا خوردن و جویدن ظاهر می‌شود.

• شل شدن یا لق شدن دندانی که دچار آبسه شده است.

• قرمز شدن، حساس شدن و متورم شدن لثه ای که بر روی ریشه دندان قرار دارد.

• ترشح چرک از آبسه به داخل دهان.

اگر آبسه را درمان نکنیم، عفونت ممکن است کانال یا مجرایی از ریشه دندان تا سطح لثه ایجاد نماید و یک تورم دردناک که اصطلاحا به آن کورک لثه گفته می‌شود ایجاد گردد. اگر کورک لثه بترکد و پاره شود، چرک بدمزه ای وارد دهان شده و درد کاهش می یابد.

در بعضی از موارد، این مجرا ممکن است باقی بماند و منجر به ایجاد یک آبسه مزمن و طولانی مدت شود که بطور متناوب و در بعضی مواقع چرکش را خالی می‌کند.

اگر عفونت به بافت های اطراف ریشه دندان سرایت کند، صورت ممکن است متورم و دردناک شود و همچنین درجه حرارت بدن نیز بالا رفته و تب ایجاد شود. اگر مشکوک هستید که ممکن است دچار آبسه دندان شده باشید، سریعا به دندانپزشک مراجعه نمایید.

اگر برای رفتن به سراغ دندانپزشک تأخیری وجود دارد می توانید با استفاده از مسکن هایی مثل آسپرین و استامینوفن، درد خود را تا حدودی تسکین دهید. شستن دهان یا غرغره کردن با آب نمک گرم ممکن است به کم شدن درد دندان کمک نماید و باعث ترکیدن کورک لثه شود.

اگر یک کورک لثه ترکید باید با استفاده از آب نمک گرم، دهان را شستشو داده و چرکها را خارج نمود.

نحوه درمان آبسه دندان

دندانپزشک بعد از معاینه دندان ها ممکن است یک عکس رادیوگرافی از دهان بیندازد. اگر آبسه بر اثر پوسیدگی دندان ایجاد شده باشد، دندانپزشک ممکن است سعی نماید که دندان را نجات دهد. بعد از تزریق یک آمپول بی حسی، یک سوراخ با استفاده از دریل در بالای دندان ایجاد می‌شود تا چرک بتواند از آن خارج شده و درد تسکین یابد. اگر یک کورک در لثه ایجاد شده باشد ایجاد یک برش در آن می تواند به تخلیه چرک کمک نماید.

سپس حفره ای که ایجاد می‌شود را با استفاده از محلول های ضد عفونی کننده، تمیز می کنند. یک لوله کوچک ممکن است به مدت چند روز در این محل کار گذاشته شود تا چرکهای باقی مانده بتوانند از آن خارج شوند. همچنین دندانپزشک ممکن است یک دوره آنتی بیوتیک برای شما تجویز نماید. وقتی عفونت بطور کامل از بین رفت و پاک شد، احتمالا شما نیاز به انجام روت کانال (عصب کشی) خواهید داشت. اگر نجات دندان ممکن نبود، دندان کشیده می‌شود.

برای اینکه دندانپزشک یک آبسه دندان که بر اثر بیماری لثه ایجاد شده است را درمان نماید ممکن است با استفاده از وسیله ای مخصوص، جرمهایی که در بین دندان ها و لثه وجود دارد را بیرون آورد. سپس با یک محلول ضدعفونی کننده، این قسمتها شسته می‌شوند. در موارد شدید، دندانی که در بالای آبسه قرار دارد ممکن است بیرون آورده شود.

درمان آبسه دندان معمولا موفقیت آمیز می‌باشد اما یک قسمت از عفونت ممکن است باقی بماند و نیاز به درمان بیشتری داشته باشد.
برای کمک به جلوگیری از تشکیل یک آبسه دندانی، شما باید دندانهایتان را بطور منظم و به دقت مسواک زده و نخ دندان بکشید.