لرزش دست در سالمندان
لرزش دست ها ممکن است گذرا باشد و مشکلی وخیم ، محسوب نشود اما به خصوص در صورت تداوم آن نباید از مراجعه به پزشک برای پیدا کردن علت آن اجتناب کرد.
آیا تا به حال در ثابت نگه داشتن فنجان دچار مشکل شده‌اید؟ آیا لرزش دست‌هایتان در حدی بوده که با انجام کارهای روزانه‌تان تداخل کند؟
این حرکت غیر ارادی دست‌ها در میانسالی و سالمندی شایع است.
در بسیاری موارد این لرزش‌ها خطری وخیم و تهدید کننده حیات نیستند اما افراد دچار لرزش شدید دست‌ها ممکن است حتی در انجام کارهای ساده‌ای مانند غذاخوردن، لباس پوشیدن یا رانندگی دچار اشکال شوند.
انواع لرزش دست
لرزش دست ممکن است هنگام استراحت و نداشتن فعالیت رخ دهد، مانند لرزش دست در بیماری پارکینسون یا هنگام فعالیت بروز کند.
اغلب لرزش‌های دست هنگام استراحت حالتی ایجاد می‌کند که گویی دارید پول می‌شمارید (انگشت نشانه و شست به سمت هم می‌روند و حرکات چرخشی انجام می‌دهند).
هنگامی که شروع به انجام کاری می‌کنید، این لرزش متوقف می‌شود.
لرزش‌های دست را که هنگام فعالیت رخ می‌دهند، براساس هنگام ظهورشان طبقه‌بندی می‌کنند:
«لرزش‌های وضعیتی» (postural tremor)
هنگامی رخ می‌دهند که دست‌ها در حال کاملا باز شده و کشیده باشند و نیروی جاذبه آنها را به سمت پایین بکشد.
هنگامی که دست‌هایتان در حالت کاملا کشیده باشند، نمی‌توانید دست‌هایتان را ثابت نگه دارید.
«لرزش قصدی» (intention tremor)
هنگامی که دست را برای رسیدن به هدفی دراز می‌کنید، مثلا دسته کلید را برای باز کردن در به سمت قفل می‌برید، بروز می‌کند.
«لرزش مختص کار» ( task– specific tremor)
هنگام انجام فعالیتی معین، مثلا هنگام نوشتن بروز می‌کند.
علل لرزش دست
همه ما ممکن است دچار اندکی لرزش دست شویم که «لرزش فیزیولوژیکی» نام دارد.
این نوع لرزش طبیعی است و معمولا چندان شدید نیست.
لرزش‌هایی که غیرطبیعی هستند، انواع مختلفی دارند:
لرزش فیزیولوژیک تشدید شده
مصرف کافئین در قهوه و نوشابه‌های گازدار، پرکاری تیروئید، استرس، خستگی یا محرومیت از خواب ممکن است لرزش فیزیولوژیک را تشدید کند.
لرزش ناشی از داروها
برخی داروها می‌توانند باعث لرزش دست شوند، از جمله داروی ضدافسردگی «بوپروپیون» (ولبوترین) یا داروی ضد اختلال ریتم قلب آمیودارون (کوردارون).
لرزش دست ناشی از این داروها معمولا «وضعیتی» است.
لرزش ناشی از پارکینسون
در بیماری پارکینسون که بیماری تحلیل برنده مغز است، یک لرزش دست در حال استراحت که حالتی مانند شمارش پول ایجاد می‌کند، بروز می‌یابد.
البته این نوع لرزش در حالت استراحت اختصاصی پارکینسون نیست و ممکن است در بیماری‌های دیگر هم رخ دهد.
لرزش اساسی (essentialtremor)
این بیماری خوش خیم باعث تکان خوردن غیرارادی بخش‌های گوناگون بدن از جمله دست‌ها، سر و حنجره می‌شود.
افراد دچار این عارضه ممکن است دچار لرزش وضعیتی یا لرزشی قصدی (هنگام انجام یک کار) شوند.
لرزش مخچه‌ای
این لرزش قصدی یا هنگام انجام کار ناشی از آسیب وارد آمده بر مخچه در عقب مغز است که اغلب بر اثر سکته مغزی یا اسکلروز متعدد یا ام اس ایجاد شده است.
مخچه به هماهنگ کردن حرکاتی مانند دراز کردن دست برای گرفتن دستگیره در کمک می‌کند.
آسیب دیدن مخچه می‌تواند باعث شود فرد نتواند چنین کاری را انجام دهد.
لرزش پس از سکته مغزی
افراد پس از سکته مغزی ممکن است دچار انواعی از لرزش دست شوند.
اگر سکته مغزی به مخچه آسیب رسانده باشد، لرزش قصدی ایجاد می‌شود.
اگر آسیب به عقده‌های پایه‌ای مغز وارد شده باشد، ممکن است لرزش استراحت ایجاد شود.
حرکت غیرارادی دست‌ها در میانسالی و سالمندی شایع است.
در بسیاری موارد این لرزش‌ها خطری وخیم و تهدیدکننده حیات نیستند اما افراد دچار لرزش شدید دست‌ها ممکن است حتی در انجام کارهای ساده‌ای مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن یا رانندگی دچار اشکال شوند.
لرزش ترک
افرادی که نشانگان ترک الکل را تجربه می‌کنند، ممکن است دچار لرزش دست وضعیتی شوند.
تشخیص
تشخیص لرزش به معاینه جسمی و بررسی دقیق سابقه پزشکی شما بستگی دارد. پزشک می‌خواهد دریابد لرزش شما چه مشخصاتی دارد و آیا علائم دیگری هم همراه آن است یا نه؟
آیا اختلال تعادل، سفتی اندام‌ها و کندی حرکات که نشانه‌های بیماری پارکینسون هستند، در شما وجود دارد؟
آیا سکته مغزی رخ داده است؟
آیا ضایعه مغزی وجود دارد؟
آیا شخص داروهای خاصی مصرف می‌کند؟
آیا فرد مقدار زیادی کافئین مصرف می‌کند یا نوعی بیماری زمینه‌ای وجود دارد؟
ممکن است لازم باشد آزمایش‌هایی برای بررسی بیماری تیروئید یا تصویربرداری از مغز برای بررسی نشانه‌های سکته مغزی قبلی انجام شود.
درمان
برخی لرزش‌ها را می‌توان برطرف کرد یا به مقدار زیادی کاهش داد.
در موارد لرزش فیزیولوژیک تشدید شده ممکن است فقط لازم باشد مقدار کافئین مصرفی‌تان را کاهش دهید یا استرستان را کنترل کنید.
لرزش‌های ناشی از پرکاری تیروئید یا ترک الکل را می‌توان با درمان این عوارض برطرف کرد.
لرزش‌های ناشی از داروها با عوض کردن داروی مصرفی به وسیله پزشک ممکن است رفع شوند.
«لرزش اساسی» با داروهایی مانند داروهای مسدود کننده گیرنده بتا مانند پروپرانولول (ایندرال) یا داروی ضدتشنج پیریمیدون قابل درمان است.
لرزش ناشی از بیماری پارکینسون با داروهای ضد پارکینسون یا روشی به نام تحریک عمقی مغز درمان می‌شود.
در روش تحریک عمقی مغز الکترودی درون مغز کار گذاشته می‌شود تا نواحی‌ای از مغز که حرکاتی مانند لرزش را تنظیم می‌کنند، تحریک شوند.
لرزش ناشی از ام اس، سکته مغزی و تومورهای مغزی معمولا رفع نمی‌شود.
راه‌های دیگر درمانی
از آنجایی که لرزش می‌تواند غذا خوردن و انجام سایر کارهای روزانه را مختل کند، ممکن است لازم باشد از قاشق و چنگال‌های سنگین برای غذا خوردن استفاده کرد و از کاردرمانگر کمک خواست تا به تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف مانند بستن دکمه‌های لباس کمک کند.
لرزش دست ناراحتی بزرگی در زندگی شماست اما می‌توانید روش‌هایی بیاموزید و با آن کنار بیایید.
منبع: هفته نامه سلامت
