مشکلات ترمیم زخم
چند روز پیش هنگام اصلاح، صورت خود را بریده‌اید و زخم آن هنوز قرمز و دردناک است و یا در پی یک جراحی کوچک بخیه‌ها زخمی و عفونی شده‌اند.بدن در هر زمان که نیاز باشد آماده ترمیم زخم است اما اگر این ترمیم با کندی صورت گیرد، آنگاه باید دانست که مانعی در سر راه وجود دارد. فرایند التیام در حالت طبیعی سه مرحله دارد.
مرحله نخست:
گویچه‌های سفید خون و پلاکت‌ها به منظور مبارزه با عوامل عفونت‌زا و آغاز ترمیم به سوی محل زخم هجوم می‌آورند.
مرحله دوم:
در مرحله دوم پلاکت‌ها ماده‌ای به نام عامل رشد از خود ترشح می‌کنند که موجب تحریک تولید بافت جدید می‌شود.
مرحله آخر:
در مرحله آخر، بافت جدید توسط بدن پذیرفته شده و بالغ می‌شود.
در هریک از مراحل ممکن است مشکلات فراوانی رخ دهند.
چه هنگامی به پزشک خود مراجعه کنید
- زخم ملتهب، تغییر رنگ یافته و چرکی شود.
- اندازه و شدت زخم افزایش یابد.
- زخم یا بریدگی طی چهار هفته بهبود نیابد.
- زخمی در ساق پا داشته باشید که به کندی بهبود می‌یابد و نیز تورم مچ پا رخ داده باشد.
آنچه علایم به شما می‌گویند
۶ عنصر کلیدی در ترمیم زخم وجود دارند. در ترمیم زخم جریان خون کافی و تغذیه مناسب از ضروریات هستند. اثرات برخی داروها و یا بیماریهایی که مانع ترمیم بافتی می‌شوند باید مهار شود و یا به حداقل خود برسد. خود زخم باید تمیز و فاقد هرگونه شیء خارجی باشد.
زخم باید عفونتی نداشته باشد و از وارد آمدن ضربه و عوامل تشدید کننده در امان باشد.
وجود مشکل در هریک از این مراحل می‌تواند موجب وقفه در فرایند ترمیم شود و شما با زخمى التیام ناپذیر تنها بمانید.
از میان عناصر برشمرده شده، شاید بتوان وجود جریان خون مناسب را مهمترین عامل دانست چرا که خون وظیفه اکسیژن رسانی به زخم را بر عهده دارد.
اکسیژن موجب توانمندشدن گویچه‌های سفید خون در نابودی باکتری‌های عفونت ساز می‌شود و نیز نقشی حیاتی در استقرار کلاژن ایفا کند.
کلاژن یکی از مهمترین پروتئین‌ها برای ساخت و ساز بافت‌های جدید است.
عوامل دیگری نیز در این فرایند نقش دارند، یکی از آنها سن است.
پوست مسن کندتر از پوست جوان ترمیم می‌شود.
پوست‌های ملتهب و یا پوست‌هایی که اشعه به آنها تابانده شده است نیز به آسانی ترمیم نمی‌شوند.
دلمه روی زخم گرچه آن را از محیط بیرونی خود دور می‌سازد، اما از سوی دیگر رشد پوست جدید را کند می‌کند. در نهایت زخمی که مرطوب نگه داشته می‌شود، سریعتر از زخمی که خشک نگه داشته می شود التیام می‌یابد.
التیام کند زخم‌ها می‌تواند علامت اصلی برخی از بیماری‌ها باشد.
به طور مثال دیابت و یا نقایص جریان خون از نوع سیاهرگی و یا سرخرگی میتوانند موجب بروز زخم‌های وخیمی بر روی پاها شوند.
از سوی دیگر این بیماری‌ها خود موجب نقص جریان خون و کندی بهبود زخم می‌شوند.
برخی از بیماری‌ها و نیز درمان‌هایی که موجب سرکوب سامانه ایمنی بدن می‌شوند، از جمله‌ی این بیماری‌ها موارد زیر را میتوان نام برد:
- کم خونی داسی شکل
- هموفیلی
- هر نوع نقص انعقادی خون که موجب نقص در تجمع سلول‌های خونی می‌شود
- سل
- سرطان
- ایدز
تسکین علایم
برخلاف ضرب المثل‌های قدیمی، گذشت زمان زخم را خوب نمی‌کند بلکه این سامانه دفاعی بدن است که موجب التیام زخم می‌شود.
شما در معرض حوادث متنوعی می‌باشید و اگر سامانه ترمیمگری در کار نباشد بهبود بسیار طولانی خواهد بود.
این نکات به شما کمک می‌کنند تا فرایند التیام زخم را شتاب دهید.
زخم را پاکیزه نگاه دارید.
اولویت اول، زخم را روزی یک بار به آرامی با آب گرم و صابون بشویید. اگر زخم کثیف باشد آن را بیش از یک بار در روز بشویید.
سعی کنید ذرات آلوده و یا اشیاء خارجی را از زخم خارج کنید، و اگر خود نمیتوانید چنین کنید از پزشک خود بخواهید این کار را برای شما انجام دهد.
آن را در معرض هوا قرار ندهید.
زخم را پانسمان کنید تا رطوبت آن حفظ گردد و باکتری‌ها و ناپاکیها از آن دور بمانند.
گازهای استریل ورقهای به همراه پانسمانهای چسبنده در این راه بسیار مفید میباشند.
حتی می‌توانید بین باند و گاز از پلاستیک استریل استفاده کنید تا هر چه بیشتر زخم را از هوا دور نگه دارید، البته قبل از آن باید زخم را کاملا تمیز کنید.
پانسمان را باید به طور مرتب تعویض کنید.
به مانند یک بچه از زخمتان مراقبت کنید.
نباید زخم را در معرض فشار مواد سوزاننده یا مواد شیمیایی، ضربه و خراشیدگی قرار دهید. اینها مانع التیام زخم می‌شوند.
از گرما استفاده کنید.
گرم نگه داشتن زخم، توسط یک بطری آب گرم یک دستمال گرم، یا حمام گرم، جریان خون را در ناحیه زخم افزایش می‌دهد. خود را نسوزانید، گرم نگه داشتن زخم، چند درجه بیشتر از گرمای بدن، این اثر را خواهد داشت.
شما می‌توانید چندین بار در روز هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه این کار را انجام دهید.
خود را از این منابع ترمیمی غنی سازید.
برخی از انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی و دیگر مواد تغذیه‌ای در فرایند التیام زخم نقش دارند.
از جمله می توان از ویتامین‌های A ،C و E و نیز روی، منیزیوم، منگنز و پروتئین نام برد.
یک برنامه غذایی متعادل به همراه مکمل مولتی ویتامین برای دستیابی به آنچه نیاز دارید کافی است.
چنانچه چیزی بیش از این نیاز داشته باشید، پزشکتان می‌تواند برنامه‌ای حاوی مواد تکمیلی در اختیار شما قرار دهد.
با آنتی بیوتیک‌ها به جنگ عفونت بروید.
اگر از زخمتان چرک خارج شود، احتمالا زخم عفونی شده است و شما نیازمند آنتی بیوتیک خوراکی هستید.
همچنین می‌توانید از پمادهای آنتی بیوتیکی استفاده کنید، این پمادها زخم را مرطوب نگه داشته از تجمع بیشتر میکروب‌ها بر روی زخم ممانعت به عمل می‌آورند.
داروهای خود را مجددا بررسی کنید.
بسیاری از داروها اثربخشی سیستم دفاعی بدن را کاهش می‌دهند. لذا برای کسب تکلیف در مورد مصرف این داروها به پزشک خود مراجعه کنید.
ورزش کنید.
ورزش موجب بهبود جریان خون می‌شود.
البته باید توجه کنید ضربه و جراحتی متوجه ناحیه زخم نشود.
به طور مثال اگر زخمی در پا دارید، نرمش‌هایی را که قسمت بالای بدن را درگیر می‌کنند، انجام دهید.
مصرف دخانیات را متوقف کنید.
مصرف دخانیات میزان اکسیژن خون را کاهش می‌دهد.
از سوی دیگر نیکوتین موجود در سیگار ماده‌ای است سمی که در ترمیم زخم ایجاد اختلال می‌کند.
به استخر نروید.
کلر موجود در آب استخر ممکن است بافتی را که به تازگی در زخم شکل گرفته است، تخریب کند.
لذا اگر قصد شنا دارید در آب‌های تازه نظیر دریا شنا کنید.
از مصرف موادی که ترمیم را به تأخیر می‌اندازند اجتناب کنید.
استفاده مکرر از داروهای ضدعفونی کننده نظیر پراکسید هیدروژن و بتادین همراه با از بین بردن باکتری‌های مزاحم بافت‌های تازه تشکیل شده را نیز نابود می‌کند.
لذا تنها در ابتدای تمیزسازی زخم از آنها استفاده کنید.
به علاوه، در صورت درد از داروهای بی‌حس کننده استفاده نکنید، چرا که آنها وضعیت زخم را وخیم‌تر می‌کنند.
در صورت نیاز تنها از آسپیرین یا دیگر مسکن‌ها استفاده کنید.
دلمه روی زخم
دلمه‌ها باید از روی زخم برداشته شوند به ویژه اگر چرک در زیر آنها جمع شده باشد.
ولی دقت کنید نباید آنها را به یک باره بکنید.
ابتدا چندین بار آنها را در آب گرم خیس کنید و رویشان را بلافاصله پانسمان کنید.
بدین ترتیب دلمه‌ها نرم شده و خود به خود کنده می‌شوند.
در مورد دلمه‌های بزرگ به پزشک مراجعه کنید.
برای درمان زخم‌های مزمن، نظیر زخم‌های ناشی از دیابت و یا مشکلات عروقی، پزشکان از فاکتورهای رشد استفاده می‌کنند.
این محلول را از خون خود بیمار به دست می‌آورند و مستقیما در محل زخم به کار می‌برند تا به ترمیم زخم شتاب دهد.
منبع: کتاب راهنمای کامل علایم و درمان بیماری‌ها برای خانواده
