دارو
قرص آهن | نحوه مصرف، فواید و عوراض
قرص آهن
آهن نقش مهمی در تشکیل سلول‌های قرمز خون (آهن جزء اصلی تشکیل دهنده این سلول‌ها است به عبارتی آهن بدن در این سلول‌ها است) دارد و جز حیاتی رنگدانه هموگلوبین محسوب می‌شود.
آهن به شکل میوگلوبین در عضلات ذخیره شده و در حین ورزش از آن استفاده می‌شود.
همچنین آهن جزء اساسی بعضی از آنزیم‌ها است و در جذب اکسیژن توسط سلول‌ها و تبدیل قندخون به انرژی نقش دارد.
سایر اسامی
فومارات فروس، گلوکونات فروس، سولفات فروس، دکستران آهن، ترکیب پلی ساکاریدی آهن.
دسترسی
سولفات فروس، فومارات فروس، گلوکونات فروس و ترکیب پلی ساکاریدی آهن همگی، بدون نسخه و در ترکیب مولتی ویتامین‌ها و مواد معدنی عرضه می‌شوند.
دکستران شکل تزریقی آهن است که تنها با تجویز پزشک قابل مصرف است.
رژیم غذایی و سایر منابع طبیعی
- جگر بهترین منبع آهن است.
- گوشت قرمز ( بخصوص ماهیچه)، تخم مرغ، مرغ، ماهی و سبزیجات دارای برگ سبز، میوه‌های خشک، غلات غنی شده، نان و ماکارونی، فندق و حبوبات خشک نیز منابع غنی بشمار می‌روند.
- آهن گوشت، تخم مرغ، مرغ و ماهی بهتر از آهن سبزیجات جذب می‌شود.
- غذاهای حاوی ویتامین C، جذب آهن را بالا می‌برند.
نیاز روزانه
نیاز روزانه آهن بدین شرح است:
۱/۷ میلی‌گرم (از تولد تا سه ماهگی)
۴/۳ میلی‌گرم ( ۶-۴ ماهگی)
۷/۸ میلی‌گرم ( ۱۲-۷ ماهگی)
۶/۹ میلی‌گرم (۳-۱ سالگی)
۶/۱ میلی‌گرم (۶-۴ سالگی)
۸/۷ میلی‌گرم (۱۰-۷ سالگی)
۱۱/۳ میلی‌گرم (پسران ۱۸-۱۱ سال)
۱۴/۸ میلی‌گرم (زنان ۵۰-۱۱ سال)
۸/۷ میلی‌گرم (مردان ۱۹ سال به بالا و زنان ۵۱ سال به بالا).
میزان نیاز به آهن در نوزادان تا ۳-۲ ماه پس از تولد، افزایش می‌یابد.
ضرورت مصرف مکمل‌ها
اغلب رژیم‌های متعادل حاوی مقادیر کافی آهن هستند. با این حال در دوران بارداری به مقادیر بیشتر آهن نیاز می‌باشد. مکمل‌ها در زمان بارداری تا ۳-۲ ماه پس از تولد نوزاد برای حفظ ذخایر آهن بدن مادر کاربرد دارند.
نوزادان زودرس پس از گذشت چند هفته از تولدشان، باید مکمل آهن دریافت کنند تا از کمبود آهن در بدن آنها جلوگیری شود.
مکمل‌ها در گیاه خواران جوان، زنان دچار قاعدگی شدید و افرادی که به علت بیماری به طور مزمن خون از دست می‌دهند (مثلا زخم معده)، مفید می‌باشد.
علایم کمبود
کمبود آهن سبب کم خونی می‌شود. علایم کم خونی شامل موارد زیر است:
- رنگ پریدگی
- خستگی
- تنگی نفس
- تپش قلب
بی‌تفاوتی، تحریک پذیری و مقاومت کم در برابر عفونت نیز از علایم دیگر آن محسوب می‌شود.
کمبود آهن بر عملکرد ذهنی و رفتاری نیز اثر می گذارد.
دوز درمانی در موارد کمبود
این مقدار به حساسیت فرد و شدت عارضه بستگی دارد.
در بزرگسالان، کم خونی فقر آهن معمولا با ۲۰۰-۱۰۰ میلی‌گرم آهن (معمولا بصورت سولفات یا گلوکونات فروس) درمان می‌شود.
در کودکان از این مقدار براساس سن و وزن کاسته می‌شود.
مکمل‌های آهن به میزان ۶۰-۳۰ میلی‌گرم در دوران بارداری مصرف می‌شوند.
علایم و خطرات ناشی از مصرف زیاد
دوز بیش از حد آهن بسیار خطرناک است و ممکن است موارد زیر رخ دهد.
- درد شکم
- تهوع و استفراغ و نفخ
- کاهش آب بدن
- افت شدید فشارخون
در چنین مواردی باید به سرعت اورژانس را خبر کرد.
مصرف بیش از حد و مزمن آهن بویژه به همراه مقادیر زیاد ویتامین C در افراد مستعد، سبب تجمع آهن در اندام‌ها شده به نارسایی احتقانی قلب، التهاب و تغییر بافت کبد و مرض قند می‌انجامد. این وضعیت هموکروماتوز نامیده می‌شود.
