لنگش پا چیست؟ علایم و راه‌های درمان آن

در‌این مقاله شما را با دلایلی که موجب لنگش پا و برهم خوردن تعادل فرد در راه رفتن می‌شود آشنا می‌کنیم و راهکارهایی موثر برای تسکین آن ارایه می‌دهیم.

لنگش پا

حفظ گام برداشتن آرام و یکنواخت کاری پیچیده تر از قدم در مقابل قدم گذاشتن است. در حقیقت این امر نیازمند اعمال نیروی سامانه‌ها و بخش‌های گوناگون بدن و یک حرکت دقیق و دارای هماهنگی است.
دکتر هاوارد هیل استروم مسؤول مرکز تحقیقات حرکتی در دانشکده فیلادلفیا می‌گوید، هرگونه ناهنجاری عصبی، عضلانی و یا اسکلتی می‌تواند در این نظم و هماهنگی ایجاد اختلال نماید و موجب برهم خوردن تعادل فرد در راه رفتن و لنگش شود.

چه هنگامی به پزشک خود مراجعه کنید

• لنگشی ناشی از جراحت یا درد دارید که پس از پنج روز بر طرف نشده است. 
• هر نوع لنگشی که علتی برای آن نیافته اید، به ویژه در کودکان، حتما باید توسط پزشک بررسی شود. 
• در صورتی که لنگشی ناگهانی بروز کرده باشد و با ضعف عضلانی در یک سوی بدن، بی‌حسی، تب و یا درد همراه باشد، بلافاصله باید به پزشک مراجعه کنید.

آنچه علایم به شما می گویند

یکی از ناهنجاری‌های شایع تفاوت در طول پاها است. اغلب لنگش ناشی از کوتاهتر بودن یک پا از پای دیگر می‌باشد.
البته در برخی از افراد اختلاف اندازه دو پا تنها به صورت ظاهری است.
این حالت ممکن است زمانی اتفاق افتد که انقباض در عضلات یک سوی بدن از شانه تا لگن اتفاق افتد.
در چنین شرایطی گرچه در واقع اندازه دو پا یکی است، اما یک طرف آنچنان سفت و منقبض است که در فعالیت کوتاهتر از پای دیگر به نظر می‌رسد.

اضافه وزن

پاها در افرادی که بسیار چاقند نیز ممکن است ایجاد مشکل کنند.
اضافه وزن زیاد ممکن است قوس پا را کاهش داده، موجب چرخش زانو به داخل شود.
بدین ترتیب بدن در حالت نامناسب قرار می‌گیرد که این خود عدم تعادل را وخیم تر می‌کند.
ران‌های بزرگ نیز ممکن است فرد را مجبور به تبعیت از الگوهای غیر معمول راه رفتن کنند.

عدم تعادل

موضوع دیگر آن که ممکن است تمام ابعاد بدن از اندازه مناسب و یکسانی برخوردار بوده ولی به خوبی در جای خود قرار نگرفته باشند.
دکتر پیتر فرانسیس استاد فیزیوتراپی در دانشگاه سان‌دیه‌گو می‌گوید: هر عضوی از بدن که خارج از وضعیت عادی خود قرار داشته باشد می‌تواند حرکتی ایجاد کند. عدم تعادل به وجود آورد، به همان صورتی که عدم تنظیم یک چرخ اتومبیل ممکن است اشکال یکی از انواع این بی نظمی‌ها، چرخش پا به داخل می‌باشد، که عمدتا ناشی از کاهش قوس پا است و یکی دیگر خارج شدن کشکک زانو از مسیر حرکتی خود است.

در برخی دیگر از موارد تمامی اجزاء بدن در جایی قرار دارند که باید باشند اما کاری که باید انجام دهند انجام نمی‌دهند.
مثالی از این موارد “هالوکس لیمیتوس” فعالیتی است (قفل شدگی انگشت بزرگ پا). این وضعیت مانع از باز شدن و صاف شدن ران، لنگش پا و خم شدن کمر می‌گردد.
خشکی مفاصل پا و یا ضعف عضلانی که بر حرکت یک یا چند مفصل اثر می‌گذارند نیز می‌توانند موجب لنگش پا شوند.

در صورتی که استخوان‌ها، عضلات و یا اعصاب ساق پا و یا خود پا مجروح شوند، ممکن است به منظور کاستن از درد و ناراحتی پای خود را بلنگانید.

موارد زیر می‌توانند دردی خفیف ایجاد کنند و حتی پیش از آنکه خود متوجه این درد شوید بدن در یک ساز و کار دفاعی موجب لنگش عضو گردد.

• سائیدگی ناشی از به کارگیری زیاد عضو
• فرایند تأثیر سن
• و یا یک جراحت کهنه که به طور مناسب التیام نیافته است 

سیاتیکا

درد ناشی از گرفتاری عصب سیاتیک که از سوی ستون فقرات به سوی پا حرکت می‌کند، در برخی موارد می‌تواند موجب لنگش پا شود.

در مواردی دیگر لنگش تنها بر اثر عادت رخ می‌دهد.
به طور مثال حمل هر روزه کتاب، چمدان، کیف با یک طرف بدن می‌تواند چنین رخدادی را در پی داشته باشد.
اگر ناچارید در حین کار مدت زیادی بر روی پاها بایستید، حتی در حین راه رفتن به طور ناخودآگاه وزن خود را به سوی یک پا متمایل کنید.

لنگش می‌تواند از علایم اولیه یک عفونت باکتریایی در ساق و یا پا باشد.

لنگش همچنین می‌تواند جزو علائم اولیه MS (مولتیپل اسکلروزیس) و یا نشانه‌ای از مشکلات اعصاب نظیر:

• آسیب‌های عصبی
• بیماری‌های عصب و عضله
• ضایعه ای در ستون فقرات
• تومور مغزی

خوشبختانه این موارد به ندرت رخ می‌دهند.

تسکین علایم

تصحیح لنگش امر دشواری است. بسیاری از مردم نسبت به حرکات خود اشراف ندارند تا خودبخود آنرا تصحیح کنند.
چنانچه سعی کنید بدون توجه به علت و تصحیح آن تنها اثر برجای مانده را از بین ببرید ممکن است وضعیت حتی بدتر نیز شود.

با توجه به تعدد علل بروز این مشکل تخصص‌های متنوعی در یافتن علت دخالت دارند.
از جمله فیزیوتراپیست‌ها و متخصصین توانبخشی متخصصین بیماری‌های پا، ارتوپدها و حرکت درمانگران.
با این حال توصیه‌هایی که در پی می‌آیند می‌توانند کمک کننده باشند.

استفاده از کفی‌های ویژه.

شما می‌توانید

• اختلاف اندازه دو پا
• قفل شدگی انگشتان
• صافی قوس کف پا
• انحراف پا به داخل

برخی دیگر از مشکلات را با استفاده از کفی های مخصوص که موجب بالا آوردن پاشنه و یا حفظ قوس کف پا می‌شوند، به آسانی تصحیح نمایید.

انواعی که از پیش ساخته شده و در داروخانه ها موجود می‌باشند ممکن است موجب تسکین موقتی گردیده پس از مدتی حتی اثرات زیانبخشی نیز در پی داشته باشند، لذا از این فرآورده ها تنها برای دو هفته استفاده کنید و در صورتی که بهبود حاصل نشد به متخصص مراجعه کنید تا وی نوع مناسب این فراورده را برای شما تجویز کند.

بار وارده را کاهش دهید.

اگر برای حمل بار از یک طرف بدن بیشتر استفاده می‌کنید، سعی کنید این کار را با هر دو سوی بدن انجام دهید و یا آنکه از کوله پشتی استفاده کنید.
اگر مجبورید به مدت زیادی بایستید، وزن خود را بر روی هر دو پا تقسیم کنید و یا آن که به طور متناوب از دو پا استفاده کنید.

صندلی خود را عوض کنید.

نشستن بر روی یک صندلی فرسوده و یا غیر متوازن می‌تواند موجب خشکی مفاصل، بی حسی پاها و بروز درد از ناحیه گردن به پایین شود، لذا توصیه می‌شود از صندلی‌هایی استفاده کنید که پشتی مناسب دارند و ارتفاعشان قابل تنظیم باشد تا از انحنای گردن و یا آویزان بودن پا جلوگیری شود.
تشکچه صندلی نیز باید نرم ولی با قوام باشد.

اندازه کفش خود را بررسی کنید.

بیشتر مردم از این نکته که اندازه پای آنها در اوقات مختلف فرق می‌کند، آگاه نیستند.
پوشیدن کفش هایی که اندازه مناسب ندارند می‌تواند موجب لنگش شود.
لذا به اندازه کفش خود و نیز انعطاف پذیری قوس کف آن توجه کنید، پاشنه کفش می‌بایستی اندکی بالاتر باشد.

وزن کم کنید.

کاستن از وزن اضافی می‌تواند بسیاری از مشکلاتی را که منجر به لنگش می‌شوند کاهش دهد.

بر روی سطوح صاف راه بروید.

راهپیمایی یکی از بهترین تمرینات برای بهبود وضعیت درگیری بدن است. اگر از لنگش رنج می‌برید باید از راه رفتن بر روی سطوح ناصاف، لغزنده و سربالایی و یا هر وضعیتی که موجب گردد به یک سو منحرف شوید و یا پایتان به داخل کشیده شود، اجتناب کنید.

دست ها را حرکت دهید.

در طی راه رفتن اصولی و طبیعی دست ها و پاها توأما در گیرند.
هنگامی که پای راست به جلو می‌رود دست چپ به پیش رانده می‌شود و هنگامی که پای چپ جلو است دست راست به پیش می‌رود.
اگر در این حرکات دچار مشکل شوید، احتمالا مفاصل و یا عضلات شانه دچار خشکی و ضعف شده‌اند.

این مسائل باید توسط یک پزشک بررسی شوند.
ممکن است وی برخی از نرمش‌های کششی و یا انعطافی را توصیه کند.

با یک پا رکاب بزنید.

اگر ناهماهنگی واضحی در توان دو پا دارید و یا یکی از مفاصل انعطاف‌پذیری خود را از دست داده است.
نرمش هایی برای افزایش توان و یا افزایش حرکت در آن ناحیه وجود دارند.
یکی از بهترین این تمرینات رکاب زدن با یک پا بر روی دوچرخه های ایستا است.
وقت بیشتری به تمرین با پای ضعیف تر اختصاص بدهید تا توان دو طرف یکسان شود.
اگر احساس درد داشتید و یا لنگش وخیم تر شده کار را متوقف کنید.

منبع: کتاب راهنمای کامل علایم و درمان بیماری‌ها برای خانواده